Korona pandemisi dünyayı neredeyse iki senedir merakta tutuyor. Avusturya’da birkaç korona dalgası ve dört karantina yaşandı ve Corona varyantı Omikron şimdiden tüm alarm zillerini yine çalıyor. Salgının iktisat ve cemiyet üstündeki tesirleri büyüktür. Emek harcama Odası uzmanı Matthias Schnetzer APA’ya, Corona’nın toplumsal eşitsizliği artırdığını söylüyor: “Korona bir eşitsizlik salgınıdır”.
Bu, mesela yoksulluk riskine ilişkin rakamlarda görülebilir. Burada son birkaç yılda 2019’a kadar hafifçe bir düşüş eğilimi vardı, bundan dolayı Avusturya’da yoksulluk birazcık azaldı. Schnetzer, pandeminin ilk yılı olan 2020’de trendin tersine döndüğünü ve daha çok insanoğlunun tekrardan yoksulluk riskiyle karşı karşıya kaldığını açıklıyor. Yoksulluk riski altındaki kişilerin oranı 2019’da yüzde 13,3’ten 2020’de yüzde 13,9’a terfi etti. 2021 için hala bir sayı yok. “Avusturya’da 1,2 milyondan fazla insan, şu demek oluyor ki nüfusun yüzde 13,9’u yoksulluk riski altında. Bu sayı 60.000 iyi bir şahıs tarafınca arttı. ”Yoksulluk riski altında olanlar, medyan hane gelirinin yüzde 60’ından daha azına haiz olanlardır. 350 bin çocuk ve gencin de yoksulluk yada dışlanma riski altında olduğu düşünülüyor – bu, Avusturya’da her beş çocuktan biri.
2021’deki pandeminin ikinci senesinde, işgücü piyasasında “oldukça süratli bir hız treni” yaşandı. Ocak 2021’de 535.000 şahıs işi olmayan yada eğitimdeydi ve ortalama 470.000 şahıs kısa süreli işte çalışıyordu. Arkasından işsizlik ve kısa süreli emek verme tekrardan mühim seviyede düştü, sadece sonbaharın sonlarında tekrardan yükselmeye başladı. Aralık ayında, 376.000 şahıs son olarak işi olmayan ve ortalama 150.000 şahıs kısa süreli emek verme için kayıt yaptırdı. AK uzmanı, “Neredeyse 1,3 milyon insan pandeminin başlangıcından bu yana en azından bir noktada kısa süreli işlerde çalışıyor” dedi. Kısa süreli emek verme birçok işi kurtardı, sadece etkilenenler gelirlerinin yüzde 80 ila 90’a düşmesini kabul etmek mecburiyetinde bırakıldı. Schnetzer, “Bu, pek oldukca insan kısa süreli çalışmalarda gelirlerinin yüzde 10 ila 20’sini yada işi olmayan kaldıklarında yüzde 45’e kadar kaybettiğinde gelir eşitsizliğini artırıyor” diye açıklıyor.
Buna karşılık, servet dağılımı, birçok süper zenginin kriz esnasında daha da zenginleştiğini gösteriyor. Forbes dergisine gore, dünya çapındaki milyarder sayısı 2020’nin başından bu yana 660 artarak 2.755’e terfi etti. Bu ülkede, iş dergisi “trend”e gore, en varlıklı yüz Avusturyalının serveti 2020’den 2021’e yüzde 15 arttı. AK uzmanına gore, işgücü piyasası düşüşteyken, borsalar nispeten kısa sürede toparlandı. Viyana Menkul Kıymetler Borsası’nın önder endeksi ATX, Nisan ayından bu yana kriz öncesi seviyesinin üstünde seyrediyor. Temettüler de tekrardan köpürüyor: 2021’de Avusturya’nın ATX şirketi hissedarlara 3 milyar avrodan fazla dağıttı. Schnetzer, “Finansal piyasalardaki parti pandemi tarafınca yalnızca kısa bir süre kesintiye uğradı” diyor. Hisse senetlerinin yüzde 58’i en varlıklı yüzde 10’da yoğunlaşıyor.
Pandemiye karşın, ATX şirketlerindeki yönetici maaşları, 2020’de senelik maaşlarda yüzde 4 artarak averaj 1,9 milyon avroya ulaştı – Avusturya’daki medyan gelirin 57 katı. Emlak tutarları da terfi etti, bu da büyük mülk sahibi zenginleri daha da varlıklı hale getirdi. Sadece sonuçta, pandemi teknoloji endüstrisi ve çevrimiçi posta siparişi işi için de karlı bir işti, zira dijitalleşme eğiliminden büyük seviyede yararlandılar.
Pandemi, hanımefendileri ve erkekleri işgücü piyasasını benzer seviyede vurdu, sadece evde emek verme, evde eğitim ve çocuk bakımının çifte yükü ağırlıklı olarak anneler tarafınca yüklendi: Avusturya Corona Paneli tarafınca meydana getirilen bir ankete gore, hanımefendilerin yüzde 47’si, sadece yalnızca 29’u adamların yüzdesi korona sebebiyle çocuklarıyla öğrenmeye ve ufaklıklara bakmaya daha çok süre harcıyor. Schnetzer, “Neredeyse her ikinci kadının ek bir yükü vardı” diyor. Sokağa çıkma yasağı esnasında, çocuklu çift hanelerinde bayanlar erkeklere gore günde 2,5 saat ücretsiz bir şekilde çalıştı.
SORA Democracy Monitor’e gore, korona krizinin niçin olduğu ruhsal stres, değişik gelir grupları üstünde oldukca değişik etkisinde bırakır yarattı ve bilhassa düşük gelirli insanoğlu için baskı arttı. Gelir grubunun en alt üçte birlik kesiminde, yüzde 59’u Corona döneminde ruh sağlıklarının bozulduğunu söylerken, üst üçte birlik kesimde yüzde 23’tür. Halihazırda yoksul olanların mali durumu da daha sık kötüleşti: Alt gelirli üçte birlik kesimin yüzde 64’ü ve üst üçte birlik kesimin bir tek yüzde 12’si bunu söylüyor. AK uzmanı, “Düşük gelirli insanoğlu bilhassa işlerini kaybetmekten korkuyor” diyor. Akıl sağlığı için tıbbi bakım, bilhassa çocuk psikolojisinde terapi bölgeleri bulunmadığından, çoğu zaman bir gelir meselesidir.
Zor pandemi koşullarında, bilhassa çocuklar ve gençler için karantinalar ve dersler kolay olmadı. 2021’de evlatların yüzde 37’si eğitim görmüş oldu, AK hususi ders araştırmasına gore bu sayı bir yıl içinde yüzde 10 civarında arttı. Fukara ailelerin hususi ders ve hususi ders almak için mali imkanları olmadığı için pandeminin adam evlatların istihdam ve eğitim fırsatları üstünde uzun vadeli bir tesiri olacak, diye açıklıyor Schnetzer: “Bu kesinlikle uzun vadeli bir eşitsizliğin itici gücü olacak”.
Sonuçta, hem de kriz maliyetlerinin toplumsal olarak adil finanse edilmesiyle de ilgilidir. Avusturya şu anda devlet tahvilleriyle kendisini son aşama ucuza finanse ediyor, bundan dolayı kriz döneminde tutum düşüncesiyle mühim yatırımlar yapmamak tamamen yanlış olur. Sadece, orta ve uzun solukta devlet harcamalarını finanse etmek için servet vergileri de kullanılmalıdır. Avusturya, tüm sanayileşmiş ülkeler içinde servetle ilgili vergilerin en düşük olduğu ülkelerden biri: Bu ülkedeki vergi gelirlerinin yalnızca yüzde 1,3’ü servetle ilgili vergilerden gelirken, sanayileşmiş ülkelerin OECD averajı yüzde 5,7’dir. “Nüfusun en varlıklı yüzdesi, zenginliğin yüzde 40’ına haiz olduğundan, zenginliğin yüksek konsantrasyonu sebebiyle büyük bir potansiyel var”. Bu yüzden, AK ekonomistine gore, bir vergi birkaç kişiyi etkisinde bırakır, sadece gene de büyük bir vergi geliri sağlar.
