BM iklim konferansındaki 200 küsur ülke, Pazar günü erken saatlerde COP27’de, iklimle ilgili felaketlerden etkilenen yoksul ülkelere yardım etmek için çok talep edilen “Kayıp ve Hasar” fonunu kurma planını içeren zorlu bir anlaşmayı kabul etti. Ancak neden oldukları emisyonlarla mücadele çabaları hızlandırılmadı ve birçok tartışmalı konu 2023’e ertelendi.
Pazar sabahı erken saatlerde kapanış bildirilerinde katılımcılar, kömürü aşamalı olarak sonlandırmaya yönelik daha önceki kararlarını da yinelediler. Petrol ve gaza bir vedadan söz edilmiyor. Bildiri bu nedenle birçok devletin, iklim aktivistinin ve çevrecinin taleplerinin gerisinde kalıyor.
“Kolay değildi. Pazar sabahı konferansın sonunda COP Başkanı Sameh Shoukry, “24 saat çalıştık” dedi. Shoukry, “Olabilecek herhangi bir hata kasıtlı değildi.” Yaklaşık 200 ülkeden temsilciler arasındaki görüşmeler zaman zaman gergindi, ancak “sonunda anlaştık” dedi. Yoksul ülkelerdeki iklim tahribatının sonuçları için yeni bir para potu üzerindeki anlaşma, dünya çapında etkilenen milyonlarca kişiye umut veriyor.
Yeni tazminat fonunun amacı, giderek sıklaşan kuraklıklar, seller ve fırtınalar, aynı zamanda yükselen deniz seviyeleri ve çölleşme gibi küresel ısınmanın kaçınılmaz sonuçlarını hafifletmek. Şarm El-Şeyh’te düzenlenen ve 36 saatten fazla uzatılan iki haftalık konferansta ana tartışma konusu “kayıp ve hasar” konusu oldu.
Karar, yeni fon için herhangi bir meblağdan veya tam olarak kimin ödeme yapması gerektiğine dair ayrıntılardan bahsetmiyor. Bu, gelecek yıl Dubai’de yapılacak COP28’de açıklığa kavuşturulacak. Özellikle risk altında olan gelişmekte olan ülkeler tercih edilmelidir. Özellikle AB bu sınırlamada ısrar etmişti.
Sonuç bildirgesinde, eyaletlerden ayrıca büyük ölçüde yetersiz olan iklim koruma planlarını en geç bir sonraki iklim konferansına kadar iyileştirmeleri isteniyor. Bu, 2023’ün sonunda Birleşik Arap Emirlikleri’nde gerçekleşecek. İyileştirmeler isteğe bağlıdır, herhangi bir zorunluluk yoktur.
Kızıldeniz’de yaklaşık 34 bin katılımcının seyahat ettiği konferans Cuma akşamı uzatmaya gitti. Cumartesi gecesi, müzakere çevrelerinde ağır ve yer yer kaotik süreçlerin ardından huzursuzluk patlak verdi. Zorlu tartışmalardan sonra, atılım nihayet Pazar sabahı erken saatlerde gerçekleşti.
ABD başlangıçta yeni tazminat fonunu bloke ederken, G77 olarak bilinen 130’dan fazla gelişmekte olan ülkeden oluşan grup Çin ile birlikte baskı oluşturdu. İlk isteksizliğin ardından, Avrupa Birliği nihayet fikrini değiştirdi.
Konunun tartışmalı yönlerinden biri de Çin’in rolü. İklime zarar veren emisyonların emisyonunda ilk sırayı alan ülke, uluslararası iklim korumada gelişmekte olan bir ülke olarak muamele görmeye devam etmek istiyor. Batılı ülkeler, ekonomik gücü ve en fazla sera gazı salan ülke olma rolü nedeniyle artık ülkeyi alıcı ülke olarak sınıflandırmak istemiyor. Çin’in müzakerecisi Xie Zhenhua, gelişmekte olan ülkelerin parayı alması gerektiğini söyledi, ancak önceliği “savunmasız devletlere” verdi.
“Dünya iklim konferansının sonucu hayal kırıklığı yaratıyor. Çünkü geçtiğimiz yıl Glasgow’a kıyasla emisyonları azaltmada önemli bir ilerleme kaydetmedik. Özellikle bu alanda çok daha fazla kararlılık ve hız gerekiyor. İklim Koruma Bakanı Leonore Gewessler (Yeşiller) APA’ya yaptığı açıklamada, “Çünkü iklim koruma bir hayatta kalma meselesi haline geldi” dedi.
Cumartesi günü korona virüsü testi pozitif çıkan Federal Başkan Alexander Van der Bellen, COP27’deki anlaşmayı “ayılma” olarak nitelendirdi: “Emisyon azaltımı alanında daha iddialı hedefler üzerinde anlaşmak mümkün değildi. Dünya doğru yolda değil” değerlendirmesinde bulundu. Öte yandan, iklim tahribatını telafi etmek için planlanan fonu övdü ve bunun “tarihi ve iklim adaletine doğru önemli bir adım” olduğunu söyledi.
AB, COP27’nin nihai belgesini onaylamaya karar verdi çünkü bu polisin ikinci ana konusu üzerinde ilerleme kaydedildi: “kayıp ve zarar” alanında, yani kayıp ve hasarın finansmanı. “Burada, özellikle iklim krizinden etkilenen savunmasız ülkeler için acilen ihtiyaç duyulan destek konusunda anlaşabildik. Gewessler, “Bu karar, küresel dayanışmanın önemli, acil ve gerekli bir işaretidir” dedi.
BM Genel Sekreteri António Guterres, BM iklim konferansını kilit hedefleri kaçırmakla suçladı. Guterres, Pazar sabahı Şarm El-Şeyh’te, küresel ısınmayı durdurmak için gerekli olan “sert emisyon kesintilerini” gerçekleştirmenin mümkün olmadığını söyledi. BM Genel Sekreteri, “Gezegenimiz acil serviste”, durumun dramatik olduğunun altını çizdi. “Emisyonları büyük ölçüde azaltmamız gerekiyor ve iklim konferansı bunu ele almakta başarısız oldu.”
AB Başkan Yardımcısı Frans Timmermans da zorlu müzakerelerin ardından Mısır’da düzenlenen dünya iklim konferansında varılan anlaşmayı sert bir dille eleştirdi. Aynı zamanda AB’nin iklim komiseri olan Timmermans Pazar günü Şarm El-Şeyh’te “Bu kritik bir on yıl, ancak önümüzde olan şey insanlar ve gezegen için yeterli bir adım değil.” dedi. Ona göre anlaşma, büyük yayıcıları iklime zararlı sera gazı emisyonlarını daha hızlı azaltmak için ek çaba sarf etmeye mecbur bırakmıyor.
Çevre koruma örgütü Greenpeace, Şarm El-Şeyh’teki iklim konferansına karışık duygularla tepki gösterdi: “Mevcut sonuca göre, iklim cehennemine giden yol kaçınılmaz çünkü petrol ve gazın sonu görünmüyor. Ancak bu, 1,5 derece hedefini de çok uzaklara taşıyor. Bununla birlikte, bir başarı kaydedilebilir: İklime bağlı hasar ve kayıplar için bir mali pota kurulabilir” dedi.
Alliance for Climate Justice tarafından yapılan bir değerlendirme de benzer bir sonuca ulaştı. Bir yayında, “Amaçsız süreçler yerine, emisyon azaltımları, uyum yönergeleri, cinsiyet eşitliği ve iklim finansmanı konularında iddialı eylemlere ihtiyacımız var” dedi. Global 2000 için iklim konferansı “iklim krizinden çıkmak için bir zaman çizelgesi olmadan” kaldı, bu nedenle WWF’ye göre dünya feci iklim sonuçlarına doğru gidiyor “dünya 1,5 derece hedefine ulaşmaktan vazgeçti”.
