Dünya yüzyıllardır dönüşüyor. Yaşamın her alanında, her dakika dönüşüm devam ediyor. Son dönemde daha oldukça ‘kentsel dönüşüm’ kalıbıyla göz önünde olan dönüşüm, doğru ellerde ve yerlerde yaşam bulduğunda ortaya imrenilerek bakılan eserler çıkıyor. İzmir’in en güzel köylerinden Şirince, doğru ellerin dokunduğu, dönüşümün örnek gösterildiği yerlerden.
Maya takvimine bakılırsa 21 Aralık 2012 tarihinde yaşanacak kıyamette Fransa’nın güneyindeki Bugarach köyü ile dünyada etkilenmeyecek iki yerden önde gelen Şirince, daracık taş sokakları, şarap tadım atölyeleri, etkisi altına alan ahşap yapıları, zeytin ve incir ağaçları ile İzmir’in dünyaca meşhur tanınmış gezinsel merkezlerinden biri. Bilhassa günübirlik turistlerin rotasında olan köyü her yıl yerli ve yabancı binlerce şahıs ziyaret ediyor. Bu ilgide köyün varlıklı altyapısının yanında Şirince’nin Kuşadası, Efes Antik Kenti, Selçuk, İzmir güzergahında yer ediniyor oluşu da etkili.
Kimilerinin seneler geçtikçe dokusu ve kimliği bozuluyor diyerek eleştirdiği Şirince’yi tanımak ve hissedebilmek için köyün birazcık yukarısına çıkmak gerekiyor. Zira yürüyerek birazcık yorucu olan bu seyahat Şirince’de bambaşka bir dünya ile karşılaşmak için fazlasıyla kıymet.
Şirince’den fazlası
Şirince’nin en üst noktasında, deniz seviyesinden 450 metre yüksekte, 20 dönümden daha büyük bir araziye yayılan Nişanyan Evleri, birçoğunun aklındaki Şirince’yi aniden yerle bir eden bir görüntüye haiz. Köyün dar sokaklarında iki tur atıp, bir gözleme yiyip, birkaç çeşit meyveli şarabı tadıp dönmekten daha fazlası için Nişanyan Evleri’ni görmek gerekiyor.
Şirince’nin mimarisi, doğası, kültürü ve dönüşümünün öncüsü Nişanyan, köye gelen binlerce ziyaretçinin hala bilmediği, görmediği, adını duymadığı saklı bir güzellik. Arkasında yatan onca savaşım, çaba ve emeğin izlerini her adımında hissettiren bu alana bir köşesinden kıvrılınca Şirince’nin bilinmeyen kapıları açılıyor ardına kadar.
Masalsı bir köyün içinde attığı her adımda şaşıran, kendine uygun bir köşe arayan bir yabancı benzer biçimde hayranlıkla dolaştığım Nişanyan Evleri, sunmuş olduğu misafirperverliğin yanında senelerdir özlemini duyduğunuz, kim bilir çoktan unuttuğunuz o sofra sohbetlerini de hatırlatıyor uzun ve keyifli gecelerde.
Günümüzden 35 yıl kadar ilkin, hemen hemen üniversite öğrencisiyken Şirince’ye yerleşen Müjde Tönbekici, köyün güzelliğine, konumuna ve açık yürekli ahalisine vurulmuştum diye konu alıyor. O dönem kimsenin bilmediği bu güzel köyü ‘Cennetimi bulmuştum’ sözleriyle tanım ederken ona hak vermemek mümkün değil. Müjde Hanım (eski) eşi Sevan Nişanyan ile Türkiye’de butik otellerin en mühim basılı deposu sayılan Ufak Oteller kitabının da ortak yazarı.
Hodri Meydan Kulesi
Önceleri 19. yüzyıldan kalma eski usul 3 köy evini onarım ederek konaklamaya uygun hale getiren çift, sırasıyla beş odalı bir köşk ve İlyastepe adını verdikleri taş evlerden oluşan küçük bir mezrayı oluşturarak bugün Nişanyan Evleri olarak anılan bu komplekse can vermiş. Mezrada tıpkı masallardaki benzer biçimde bir kule de yer ediniyor. 12 metre uzunluğundaki kulenin adı Hodri Meydan. Otelden ziyade bir yaşam deneyimi sunan Nişanyan Evleri, vatanımızda sıkça tartışmalara mevzu olan bayındır mevzuatı ile SİT uygulamalarının en canlı tanığı. Yıkılmakta olan evlerin ayağa kaldırılması süreci bir fazlaca sancılı geçmiş. Bugün her insanın imrenerek bakmış olduğu eşi olmayan yapılar topluluğu sebebiyle Sevan Nişanyan cezaevinde.
Yüzlerce servi ağacının çevrelediği, yollarına Arnavut kaldırımı döşenen, köy çeşmesinin üstünde maniler yazılı olan Nişanyan Evleri, yatılı misafirlerinin yanında günübirlik ziyaretçileri de ağırlıyor. Yiyecek atölyesi başta olmak suretiyle değişik deneyimlerin sunulmuş olduğu atölyeleri, köy manzaralı restoranı, temiz havasıyla mutluluğu katlayan atmosferi bir mekana yıllarını veren insanların hikayesine bir köşesinden şahit olmak için deneyimlenmeli.
Bir zamanlar yenilenmek, canlanmak anlamıyla kullanılan ‘dönüşüm’ kelimesinin giderek tüketime evrildiği şu günlerde tüketmeden, türetenlerle bulundukları bölgelere yaşam verenlerle karşılaşmak oldukça zor.
Şirince bir gözlemeden, birkaç saatlik yürüyüşten, meyveli şaraptan, bir hediyelik eşyadan oldukça daha çok aslen. Fazlaca daha fazlası için köyün dar sokaklarından birazcık yukarılara çıkarak manzarayı izleyin, Nişanyan Evleri’nde soluklanıp, 5-10 yıl geriye gitmeyi deneyin. Dönüşümü, yenilenmeyi hayal edin.
Bu yazı ‘Magazin Era’ İlkbahar 2017 sayısında yayımlanmıştır.
