Yüksek enflasyon, yükselen faiz oranları ve Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırı savaşı, küresel ekonomik büyümeyi uzun vadede ve büyük ölçüde yavaşlatıyor. Dünya Bankası Salı günü bu yıl için küresel büyüme tahminini yüzde 1,7’ye indirdi ve olası bir durgunluk uyarısında bulundu.
ABD’de hava durumu uzmanı Ayhan Köse, “Dünya ekonomisi bıçak sırtında” dedi. Bu, son otuz yıldaki küresel durgunluk dışındaki en düşük büyüme oranı. Küresel Ekonomik Beklentiler raporuna göre, hemen hemen tüm bölgelerde kişi başına düşen gelir, korona pandemisinden önceki döneme göre daha yavaş büyüyecek.
Dünya Bankası Başkanı David Malpass, bunun gelişmekte olan ülkeleri özellikle sert şekilde etkileyeceği konusunda uyardı. “Artan nüfusu ve gerçek yatırım akışlarını desteklemek için büyük miktarlarda yeni yatırıma ihtiyaç duyan bölgeler arasında yıkıcı bir kopukluk var.”
Ekonomist Köse, “2020’de yaşadığımız için başka bir küresel durgunluk yaşarsak, bu tarihi olur” dedi. 1930’lardan bu yana ilk kez küresel ekonomi aynı on yıl içinde iki durgunluk yaşayacaktı. Risk kesinlikle orada – şu anda Dünya Bankası’nın temel senaryosu bir durgunluk olmasa bile: “İş o noktaya gelirse, bence oldukça pahalı olacak.”
En büyük zorluk yüksek enflasyon olmaya devam ediyor. Tahmin, küresel enflasyon oranının zayıflarken pandemi öncesi seviyelerin üzerinde kalacağını söyledi. Dünya Bankası, fiyat istikrarını sağlamak için merkez bankalarının faiz oranlarını yükseltmeye veya yüksek tutmaya devam etmesi gerektiğini söyledi.
ABD Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası aylardır inatla yüksek seyreden fiyatlara karşı sert faiz artırımlarıyla mücadele ediyor. Ancak bunun bir bedeli var: sıkı para politikası ekonominin o kadar yavaşlama riskini artırıyor ki işgücü piyasası ve ekonomi duracak.
Köse, finansal piyasaların dirençli olduğunu kanıtladı. “Bu, gelecekte her şeyin güzel ve iyi olacağı anlamına gelmez. Burada ve burada çatlaklar olabilir.” Sıkı para politikası, büyük ölçüde kredilerle finanse edilen gelişmekte olan ülkelerde bir borç krizini tetikleyebilir. Merkez bankalarına atıfta bulunan Köse, “Bu kararların sonuçlarını düşünmek önemlidir.” Ancak bu, büyük ekonomilerdeki merkez bankalarının ana hedefi olan fiyat istikrarından vazgeçmeleri gerektiği anlamına gelmiyor.
Geçen Haziran ayında, Dünya Bankası 2023 için hâlâ yüzde 3’lük küresel ekonomik büyüme varsayıyordu – yani bu yüzde 1,3’lük aşağı yönlü bir düzeltme. Sanayileşmiş ülkelerde, ekonomi muhtemelen ortalama yüzde 0,5 büyüyecek – önceki tahminden yüzde 1,7 puan daha az. Euro bölgesi için 2023’te artık hiçbir büyüme beklenmiyor – 1,9 puanlık aşağı yönlü bir düzeltme.
Gelişmekte olan ve gelişmekte olan ülkelerde, Dünya Bankası 2023’te yüzde 0,8 puanlık bir düşüşle yüzde 3,4’lük bir büyüme bekliyor. Önümüzdeki yıl için beklentiler de kasvetli. Dünya Bankası, 2024 için yüzde 2,7’lik küresel büyüme öngörüyor – önceden tahmin edilenden yüzde 0,3 puan daha az.
Sanayileşmiş ülkelerin yüzde 95’i, gelişmekte olan ülkelerin yaklaşık yüzde 70’i için tahminler aşağı yönlü revize edildi. Dünya Bankası Beklentiler Grubu direktörü olan Köse, yatırımların artık önemli olduğunu söyledi. Bu olmadan, büyüme baskılanacak. O zaman iklim krizinin sonuçlarıyla baş etmek de daha zor olacak ve yoksulluğun ve eşitsizliğin azaltılmasında ilerleme kaydedilemeyecekti. Yükselen ve gelişmekte olan ülkelerdeki sınırlı mali hareket alanı nedeniyle, uluslararası toplumdan bu noktada sübvansiyonları önemli ölçüde genişletmesi istenmektedir.
Rapor ayrıca nüfusu 1,5 milyon veya daha az olan 37 küçük eyalete de bakıyor. Mauritius veya Maldivler gibi ada ülkelerinde turizm önemli olduğu için bu ülkeler Corona sırasında özellikle sert bir şekilde etkilendi. Köse, “Küçük eyaletler kömür madenindeki kanaryalar gibidir.” dedi. Krizlerin boyutlarını özellikle şiddetli bir şekilde hissedecekler ve böylece gelecekteki gelişmelerin neler olabileceğini de gösterebilecekler.
Küçük devletler ekonomik özelliklerde farklıdır. Ancak rapora göre, onları şoklara karşı özellikle savunmasız kılan özelliklere sahipler. Bunlar, temel malların ithalatına bağımlılık, ekonominin yüksek düzeyde yoğunlaşması, yüksek borç seviyeleri, dış finansmana bağımlılık ve doğal afetlere karşı savunmasızlığı içeriyordu. Buradaki ekonomik toparlanmanın çok yavaş olması bekleniyor.
