Şebnem TURHAN
Merkez Bankası geçen haftası son dönemlerin en eleştiri Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında 200 baz puanlık faiz indirimi kadar PPK metnine sürdürülebilir finansın girmesi şaşırtıcı oldu. Karar metninde “Kurul, ek olarak iklim ve öteki çevre kaynaklı riskleri sınırlandırmak amacıyla, para politikasının ana hedefl erinde bir değişikliğe yol açmadan sürdürülebilir finans uygulamalarını uzun vadeli bir siyaset olarak destekleme sonucu almıştır” ifadesi yer aldı. TSKB Baş Ekonomisti ve Ekonomik Araştırmalar Müdürü Burcu Ünüvar, Enfl asyon Raporu içinde de iklim-fiyat istikrarına dair bir emek verme görmenin şaşırtıcı olamayacağını kaydederek “Önümüzdeki dönemde, iklim risklerine dair stres testleri ve bildirim yükümlülükleri, beklenti anketlerine iklim risklerinin etkisine dair soruların eklenmesi, düşük karbonlu dönüşümü destekleyecek şekilde farklılaştırılmış mecburi karşılık uygulamaları da, para politikası tartışması içinde yer alabilecektir” dedi.
Merkez bankaları da devreye girmeli
İklim politikaları ile iktisat politikalarının birbirini etkileme kuvveti bulunduğunu dile getiren Ünüvar şöyleki konuştu: “Bu yüzden iklim politikaları ve iktisat politikaları tasarlanırken kesişen ve çelişen amaçların masaya yatırılması başarı için bir gereklilik olarak öne çıkıyor. Bu kesişme noktası içinde kalan oyuncuların başlangıcında da merkez bankaları geliyor. 2008 Krizi sonrasında oldukça popüler olan ‘siyah kuğu’ kavramından hareketle, iklim kriziyle bağlantılı, olasılığı düşük-yıkıcılığı yüksek risklere ‘yeşil kuğu’ adı veriliyor. Yeşil kuğu tanımının yaygınlaşmasını elde eden Bank for International Settlements, yeşil kuğu seçimi gelişmelerin merkez bankalarının ‘son kurtarma mercii’ olarak ekonomilerde devreye girmesini gerektirebileceğini belirtiyor.”
İngiltere Merkez Bankası eski başkanı Carney’nin finansal istikrar üstünden işaret etmiş olduğu para politikası- iklim krizi ilişkisini yakın zamanlarda fiyat istikrarını da ele alacak şekilde daha çok konuşulduğunu vurgulayan Ünüvar şöyleki devam etti: “Bugünlerde oldukça popüler olan enerji krizi ve emtia fiyatlarındaki yükseliş de hem iklim krizi ile savaşım edenlerin hem de merkez bankalarının radarına girmiş durumda. Yenilenebilir enerji yatırımlarına karşın, dünya genelinde fosil yakıtlara olan talebin üstün dereceli seviyeye yükseldiğini görüyoruz. Bu durumun tetikleyeceği yeni tur yenilebilir enerji yatırımları ile düşük karbonlu üretim pratiklerinin, değişik metaller üstünde mevcut seviyelerin de üstünde fiyat baskısı yaratma riski var. Bu fiyat baskısının yaratacağı enfl asyonist riskler de kaçınılmaz olarak merkez bankalarını yakından ilgilendiriyor. Burada bir tek bir örneğini verdiğimiz durum, aslen iklim krizi sebebiyle arz yönlü şokların şiddetinin ve sayısının artacağı öngörüleriyle de uyumlu. Bu perspektiften bakıldığında, merkez bankalarının iklim krizi ile ilgilenmesi son aşama organik. Yeşil merkez bankacılık da bundan dolayı kısa sürede daha oldukça konuşulur oldu. Burada çerçeveyi çizmek açısından düşük karbonlu dönüşümün, merkez bankalarının değil hükümetlerin görevi bulunduğunu hatırlatmak gerek. Sadece merkez bankaları da vazife tanımlarını etkilediği seviyede ve vasıta bağımsızlığı ile çelişmediği sürece, iklim krizi ile mücadelenin bir paydaşı olmalıdır.”
Farklılaştırılmış ZK uygulaması
Türkiye’de kamu kurumlarından yeşil dönüşüm ve Yeşil Mutabakat mevzusunda daha çok paylaşım yapıldığını, Paris İklim Anlaşması’nın TBMM’de onaylanmasının arkasından bu sürecin hızlanacağını ifade ederek, “Sürdürülebilir finans pratikleri mevzusu da bu çerçevede daha ilkin kamu siyaset dokümanlarına girmişti. TCMB’nin önceki Finansal İstikrar Raporu içinde de mevzuya yer verdiğini hatırlıyoruz. Para Politikası Kurulu içindeki mesajı da bunun bir devamı olarak görebiliriz. Bir sonraki Enfl asyon Raporu içinde de iklim-fiyat istikrarına dair bir emek verme görmek şaşırtıcı olmayacaktır. Önümüzdeki dönemde, dünyadaki pratiklere uygun olarak, iklim risklerine dair stres testleri ve bildirim yükümlülükleri, beklenti anketlerine iklim risklerinin etkisine dair soruların eklenmesi, düşük karbonlu dönüşümü destekleyecek şekilde farklılaştırılmış mecburi karşılık uygulamaları da, para politikası tartışması içinde yer alabilecektir” dedi.
Avrupa para politikası gündeminde
Burcu Ünüvar, yeşil merkez bankacılık pratiklerinde Bangladeş, Lübnan benzer biçimde ülkelerin etken bulunduğunu kaydederek “Kısa sürede Lagarde’in başkanlığında Avrupa Merkez Bankası’nın söylemlerinin ön plana çıktığını görüyoruz. Para politikası içinde tahvil alımlarında yeşil tahvillerin öncelikli değerlendirilebileceği bir çerçeve, Avrupa para politikası gündeminde ağırlıklı yer buluyor” dedi.
