İzmir şehir merkezi sınırlarındaki en eski yerleşim yeri olan Bornova Yeşilova Höyüğü, İzmir’in günümüzden 5 bin yıl önceye uzanan, malum zamanı geçmişinin 8 bin 500 yıl önceye dayandığını kanıtlayan arkeolojik keşiflerin yapıldığı yer.
Yeşilova Höyüğü, 2003 senesinde keşfedilmeden ilkin, İzmir’in en oldukça 5 bin yıl eskiye giden zamanı geçmişi olduğu düşünülüyordu. Yeşilova Höyüğü’nün keşfedilmesi ve alandaki kazı çalışmalarının peşinden, höyüğün Anadolu’nun en eski yerleşimlerinden biri olduğu anlaşıldı.
Yeşilova Höyüğü, Bornova
İzmir’in Bornova ilçesinde, Karacaoğlan Mahallesi sınırlarında yer edinen Yeşilova Höyüğü’nün bulunma hikayesi oldukça garip. Etrafı binalar, site projeleri ve çevre yöntemiyle çevrili höyük keşfedilmeden ilkin üstü moloz yığınlarıyla kaplı, boş bir arazi görünümündeydi.
2003 senesinde, Yeşilova Höyüğü’nden 10 km uzaklıktaki Buca’da, bir parkta bulunan taşları İzmir Arkeoloji Müzesi’ne getiren emekli fotoğraf öğretmeni, hem İzmir hem de Batı Anadolu tarihini değiştireceğinin bilincinde değildi.
İzmir Arkeoloji Müzesi uzmanlarının Ege Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zafer Derin ile iletişime geçmesinin peşinden Buca’da parkta bulunan taşların deposu araştırılmaya başlandı. Bölgeye gelen hafriyat kamyonlarının döküm malzemesini aldıkları yeri tanım etmeleri üstüne, adım adım iz devam eden uzmanlar Yeşilova Höyüğü’ne ulaştı.
O günlerde üstü tamamen alüvyonla kaplı, moloz döküm sahası olarak kullanılan Yeşilova Höyüğü’nde meydana getirilen incelemeler sonucunda bölgede arkeolojik kazı ve daha detaylı bir emek harcama yapılması sonucu alındı. Buca’da, bir parkta bulunan taş parçalarıyla İzmir’in zamanı tekrardan yazıldı.
2003’te yeri tespit edilen, 2004’te tescil edilen Yeşilova Höyüğü’nde, 2005’te İzmir Arkeoloji Müzesi ile başlanan kazılar, 2008 yılından bu yana Kültür Gezim Bakanlığı ve Ege Üniversitesi adına Doç. Dr. Zafer Derin başkanlığında devam ediyor.
Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi
Hem Yeşilova Höyüğü kazılarından çıkarılan arkeolojik buluntuların sergilenmesi hem de bölgenin tarih öncesi kültürünün anlatılacağı bir ziyaretçi merkezi inşa edilmesi fikrini Bornova Belediyesi ile paylaşan Kazı Başkanı Doç. Dr. Zafer Derin’in fikrine pozitif yaklaşılmasıyla Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi ortaya çıktı.
Bornova Belediyesi’nin ulusal mimari proje yarışması ile inşa etmiş olduğu Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi, Türkiye’de mahalli yönetimler tarafınca bu alanda hayata geçirilen ilk ve tek merkez unvanına haiz.
2014’te ziyarete oluşturulan ziyaretçi merkezi, yurt dışındaki birçok projenin incelenmesi, müzecilik, kurumsal kontakt ve mimari konsept mevzularında uzman adların danışmanlığının ve data birikiminin ortak eseri.
Yeşilova Ziyaretçi Merkezi’nde kazı alanları, kazı evi, arkeoloji parkı, sergi binası, neolitik köy ve kafe bulunuyor. Kazı Başkanı Doç. Dr. Zafer Derin’in cemiyet ve bilimi buluşturma hedefiyle, ziyaretçi merkezinin çevresindeki iki mahallede yaşayan halk tarafınca kurulan Karacaoğlan ve Yeşilova Mahalleleri Kültür ve Dayanışma Derneği de ziyaretçi merkezinin arkasındaki en mühim destekçilerden.
Ziyaretçi merkezini halk desteği olmadan geleceğe taşımanın mümkün olmadığını düşünen Doç. Dr. Derin, mahalle halkının birçok etkinlik için ziyaretçi merkezinin alanlarından yararlanmasını da elde etmiş. Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi, bu özelliği ile mahallenin kültür merkezi olarak da kullanılıyor.
Yeşilova Höyüğü niçin mühim?
Yeşilova Höyüğü, İzmir’in malum tarihinin günümüzden 8 bin 500 yıl önceye uzandığını gösteren arkeolojik buluntulara ev sahipliği yapıyor. Çevresi dağlar ve tepelerle çevrili, verimli bir ovada yer edinen Yeşilova Höyüğü, 70 bin metrekarelik bir alana yayılıyordu.
İzmir coğrafyasındaki ilk toplumun yaşayışı ve gelenekleri hakkında data almamızı elde eden Yeşilova Höyüğü, Batı Anadolu yerleşimleri hakkında da bugüne dek bilinenlere yeni şeyler ekledi.
Savaşın olmadığı, sulh içinde yaşayan Yeşilova Höyüğü sakinlerinin midye ve salyangoz yedikleri, yiyeceklerini taş üstünde ısıttıklarını bu alanda meydana getirilen kazılar yardımıyla biliyoruz. Kaplar üstündeki panter kabartmaları İzmir çevresindeki yaban yaşamı hakkında da data veriyor.
Meydana getirilen kazılarda bulunan çipura kemikleri, o yıllarda da şehir sakinlerinin denizle olan yakın ilişkisinin ortaya çıkarılması açısından mühim. Evlerin yelpaze şeklinde ayrı ayrı konumlandığı Yeşilova Höyüğü’nde özgür bir cemiyet yapısının izleri görülüyor. İzmirlilerin bireyselliğe ehemmiyet veren genleri, Yeşilova’da da tespit edilmiş anlaşılan.
MÖ 5 bin 700’lü yıllarda iklim değişikliği sebebiyle terk edilen bölgeye Tunç Çağı’nın başladığı dönemde ilkel Avrupalı topluluklar yerleşmiş.
Yeşilova Höyüğü’ndeki etkinlikler
Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi’ne gelen konuklar için 5 değişik kategoride ziyaret planı bulunuyor. Her gelen ziyaretçiye uzmanların eşlik etmiş olduğu alan gezisinde yaş gruplarına gore farklılaştırılmış interaktif ifade teknikleri kullanılıyor.
- Yeşilova Höyüğü’de Kazı ve Vakit Yolculuğu: Anaokulu öğrencileri 5-7 yaş, 60 dakika, maksimum 25 şahıs
- Yeşilova Höyüğü – Vakit Yolculuğu: 5-12 yaş, 60 dakika, maksimum 25 şahıs
- Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi: 6-14 ve 14 üstü, 60 dakika, maksimum 60 şahıs
- Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi: Yaş sınırı yok, maksimum 60 şahıs, 30 dakika
- Yeşilova Höyüğü- Ziyaretçi Merkezi ve Yassıtepe: 14 yaş ve üstü, maksimum 60 şahıs, 90 dakika
Yeşilova Höyüğü’nde çocuklarla süre yolculuğu
Çağıl müzecilik anlayışı ile hazırlanan Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi, interaktif bir plana haiz. Ziyaretçi merkezinin dekorasyonunda yazıdan oldukça görsellere yer veriliyor ve ziyaretçilerin daha oldukça semboller üstünden düşünmeleri ve müze deneyimine etken katılımları amaçlanıyor.
Çocuk ziyaretçi gruplarıyla uygulanan ‘Vakit Yolculuğu’ projesi ziyaretçi merkezinin eğlenirken öğrenme modeline uygun bir yaklaşım. Ziyaretçi merkezine gelen öğrenciler ilkin kazı alanını geziyor ve emekleri yerinde izleyerek Neolitik Çağ’a (Cilalı Taş Devri) ilişkin eserleri araştırma fırsatı buluyor.
Kuramsal bilgilendirmenin ve gezinin peşinden emek harcama alanına geçen öğrenciler kazı yapmış olup Cilalı Taş Devri’ne ilişkin eserleri çıkararak arkeologların emek harcama sistemini keşfediyor. Tüm bu etkinliklerin peşinden öğrenciler devrin giysileri ve yaşam şartlarına uygun şekilde süre yolculuğuna çıkıyor.
Neolitik Çağ şartlarına gore oluşturulan köyde çocuklar, avcılık tekniklerini öğrenip uyguluyor, taşları birbirine vurarak buğday öğütüyor, takı yapmış olup, kilden eşyalar üretiyor. Duvar sıvamak, çakmak taşıyla kıvılcım çıkarmaya çalışmak da etkinliğin parçalarından.
Yeşilova Höyüğü giriş tutarı
Yeşilova Höyüğü’ne giriş tutarı alınmıyor. Ziyaretçiler atık pil ya da buğday getirerek Yeşilova Höyüğü’ne herhangi bir ücret ödemeden giriş yapabiliyor. Grup halinde ziyaret için telefonla buluşma alınması gerekiyor. Bireysel ziyaretlerde buluşma alma şartı yok sadece her ziyaretçiye uzmanlar eşlik ettiğinden buluşma alınması öneriliyor.
Yeşilova Höyüğü, Bornova, İzmir
Adres: Karacaoğlan Mah. 6253 Sok. No:15 Bornova, İzmir
Tel: +90 (232) 999 29 29 – 5402
E-posta: yesilhovahoyuk@gmail.com
Web: https://yesilova.bornova.bel.tr/
Yeşilova Höyüğü nerede?
Yeşilova Höyüğü’ne iyi mi gidilir?
Yeşilova Höyüğü, İzmir Bornova, Karacaoğlan Mahallesi’nde Otogar ve Forum Bornova’ya yakın bir konumda bulunuyor. Bornova Metro İstasyonu’ndan kalkan 59 numaralı Bornova Metro-Kemer Aktarma Merkezi hattında çalışan ESHOT otobüsleri ile Yeşilova Höyüğü durağında inerek kazı alanına ulaşılabiliyor.
Hususi araçla gelmek isteyenler için ise iki ayrı alternatif var. İzmir Şehirlerarası Otobüs Terminali (İZOTAŞ) yönünde ilerleyerek Işıkkent tabelalarını takip ederek Yeşilova Höyüğü’ne gelebiliyorsunuz. Bir öteki alternatif ise Forum Bornova Kavşağı’ndan 2. Endüstri Sitesi yönüne dönerek Yeşilova yönünde ilerlemek.
