İsrail, rejimin düşüşünün, ülkenin terör örgütü Hamas’ın Cuma günü İsrail’e benzeri görülmemiş saldırısından bir buçuk yıl sonra başladığı savaşın hedeflerinden biri olmadığını vurguluyor. İsrail, rejime dayanarak Tahran’daki rejimden gelen varoluşsal tehlikeyi kapatmak istiyor – atom bombaları ve balistik roketlerinkini kapatıyor.
Bununla birlikte, önceki saldırılar, en azından bir hedef olmasa bile, en azından İran tehdidini ortadan kaldırmak amacıyla ağır şokun olduğunu gösteriyor: Söz konusu yeni başkan ve devrimci gardiyanlar öldürüldü – yeni ordu ve devrimci muhafızlar da dahil olmak üzere, Cuma günü, anısına Ali Schadmani’nin öldürülmesinden sonra atandı. Ayrıca devlet yayıncısı, petrol sistemleri ve ülkenin en büyük bankasına ağır bir siber saldırı saldırıları da var.
Yüksek katmanlı rejim temsilcilerinin birçok cinayetleri, ülkenin seçkinleri arasında büyük bir belirsizliğe yol açıyor. Ülkenin askeri olmayan altyapısına yapılan saldırı, nüfusu hükümetin onu koruyamadığını göstermelidir.
Bu korkunç toprak için de geçerlidir. Çünkü birkaç İranlı – rejim düzenleyicileri olarak ilan edilmeyenler bile – bunu ciddi ekonomik sorunlar için suçladığından: Nükleer programdan kaynaklanan Batı yaptırımları ve bölgesel güç hırslarında zaten nadir kaynakların büyük bir kısmı – nükleer program, roket programı ve müttefik milislerin yükseltilmesi, Hambolah huthis ve Hamas gibi. Rejimin jeopolitik çabalarının tüm bu sütunları artık ciddi şekilde etkileniyor.
Ve tüm hırslarıyla, rejim kendi nüfusunu umursamadı: öfke, şehirlerde hava alarmı bile olmamasını sağlıyor – ve kesinlikle İsrail’den çok farklı koruyucu mahzen yok.
Aynı zamanda, İran nüfusu – İslamcı rejimden bağımsız olarak – genellikle çok vatanseverdir. Reformcu Ali Afschari – 2000-2003 yılları arasında öğrenci protestolarına katılımı nedeniyle gözaltında tutuldu – İngiliz haftalık dergisi “ekonomist” e göre İran’ın bağımsızlığının “nefret nedeniyle İslam Cumhuriyeti’ne feda edilmemesi gerektiğini” söyledi. Birçok İranlı, Irak ve Suriye’ye benzer rejimin devrilmesi durumunda, etnik dinli birimlere düştüğü ve iç savaş koşulları olduğundan endişe duyuyor.
Bu nedenle, dışarıdan gelen bir saldırı sırasında geniş bir ayaklanma, uzmanlar arasında olası olarak kabul edilmez. Buna ek olarak, hem organize bir muhalefet hem de önde gelen bir rakam eksik. Bu nedenlerden dolayı, İsrail İran uzmanı Meir Javedanfar da Salı günü kamu TV yayıncısı Kan’da bir rejim düşüşünün şu anda bir sorun olmadığına ikna oldu.
Buna ek olarak, son birkaç on yılda rejim tarafından yıkılan veya yenilen büyük protesto hareketleri oldu. Bugün – bugün gönüllüler ve devrimci muhafızların bir parçası olan dini polis – hala İran’da etkili ve güçlü bir baskı aygıtıdır.
İran başkenti Tahran’ın on binlerce sakini kuzeye çıktı. Araba tamponu şehirden dizildi. Kanada’daki G-7 Zirvesi’nden ABD Başkanı Donald Trump tarafından tahliye çağrısı daha önce bir heyecan yaratmıştı.
Eğer öyleyse, rejim içindeki bir mola senaryosu daha gerçekçi görünüyor. Reformcular ve muhafazakarlar arasında, son yıllarda derin hendekler açılmıştı – birincisi her zaman yaptırımları uzaklaştırmak ve ülkeye ekonomik bir iyileşme sağlamak için batıda bir açılışı ve yaklaşımı savundu.
86 yaşındaki amirler Ali Chamenei son zamanlarda reformcu Massud Peseschkian seçiminden memnuniyetsizliği azaltmayı başardı. ABD ile nükleer müzakereler kararı, başörtüsü yasasının çizilmesi, taşımamak için keskin ceza gibi iç nedenlere sahipti.
İngiliz dergisine göre “Ekonomist”, Reform Eski Başkan Ali Akbar Hasbar Rafsandschani’nin kızı Faeseh Haschemi Rafsandschani, Chamenis oğlu Modschtaba’nın son zamanlarda en iyi ruhsal lider olarak halefi olarak. Bu hendeklerin savaş sonucunda çalışmaya devam edip etmediği görülüyor – çok şey, rejimin mevcut çıkmazdan diplomatik bir yol bulup bulmadığına bağlı olacaktır.
Çünkü şiddetli askeri aksilik, İsrail’in daha önce nispeten seçici saldırılarına ve dolayısıyla ekonomiye verilen hasarlara rağmen evlerin ve altyapının yok edilmesine geliyor.
İsrail’in hakları hükümeti için, rejimin düşüşü iç siyaset açısından büyük bir başarı olacaktır. Rusya ve Çin için acı bir aksilik olurken, Suudi Arabistan’ı golf bölgesinde bir üstünlük olarak güçlendirecekti.
ABD’nin nasıl davranacağı çok önemli olmalı: İsrail tarafındaki İran’a karşı aktif olarak katılıp katılmadığı, bu olası görünmediği veya İran ile atomik müzakerelere devam edip etmedikleri. Eski BM danışmanı ve STK Uluslararası Kriz Grubu’ndaki eski BM danışmanı ve İran Projesi başkanı Ali Vaez’e göre, “Dışişleri” uzmanı dergisi, ABD Başkanı Donald Trump Tahran: Örneğin, yaptırımların çoğunluğunun ve Saudi Arabia ile bir konsorsiyumda nükleer enerji için bir örnek için nükleer enerji örneğinin kullanımı.
Fakat eğer Tahran’daki yöneticiler bir şeyle tanınıyorsa, o zaman kalma güçleri, acı çekme yetenekleri ve kurban yapma istekliliği için. Birçok gözlemci şu anda Irak İran Savaşı’na (1980-88, Birinci Körfez Savaşı olarak da adlandırılan) paralellikler çiziyor. O zaman, rejim birçok çocuk asker de dahil olmak üzere yüz binlerce İran’ı gerçek bir top beslemesi olarak cepheye gönderdi ve hayatlarını hareket ettirmedi.
“Financial Times”, son derece yüksek sayıda ölüm olmasına rağmen, o zamanki hükümdar Ajatollah Ruholla Chomeni’nin savaşın sonunu isteksizce kabul ettiğini ve “zehirden içmesi” gerektiğini söyledi. Ve o zaman – Şah Muhammed Resa Pahlawi’nin düşmesinden bir yıldan biraz daha fazlası – rejim bugün olduğu kadar eyerde oturmaktan çok uzaktı.