Emre ERGÜL
Rusya’nın 24 Şubat 2022’de başlattığı işgalden sonra Ukrayna’dan çıkan tahıl gibi gıda ürünleri, Doğu Avrupa’da büyük krize neden oldu.
Ukrayna gıda mallarının lojistik sorunlar nedeniyle Avrupa ülkelerine ulaşmadan Doğu Avrupa ülkelerinde tıkanıp kalması, Ukrayna’ya komşu ülkelerde kendi ürünlerini satmak için fiyat kırmak zorunda kalan çiftçileri sokağa döktü. İlk adımı Polonya attı. Varşova hükümeti 15 Nisan’da Ukrayna gıda ürünlerinin ithalatını 30 Haziran’a kadar yasakladı. Akabinde Macaristan da yasağa katıldı. 17 Nisan’da da Slovakya “Ukrayna tahılında insan sağlığına zararlı pestisit tespit edildi” diyerek bayrak açtı.
Romanya’da çiftçiler 1 haftadır sokaklarda “Biz de Avrupa Birliği çiftçisiyiz” diyerek Brüksel’i protesto ederken, Ukrayna’nın “uzak komşusu” Bulgaristan da “Çiftçimizi korumak için biz de yasak koyabiliriz” açıklaması yaptı. Ukrayna dünyanın önde gelen tahıl ülkelerinden biri. Ülkede savaş öncesi yılda 400 milyon insanı besleyecek tahıl üretiliyor.
Büyük kısmı Karadeniz Tahıl Koridoru aracılığıyla gemilerle dünyaya gönderilirken; bir kısmı da Avrupa’ya kara yoluyla taşınıyor. Ancak Doğu Avrupa ülkelerindeki depolarda kalan Ukrayna gıda ürünleri, yerel piyasada fiyatları düşürürken; fiyat kırmanın kendilerini batıracağını düşünen yerel çiftçiler Nisan ayı başından bu yana Avrupa Birliği’ni protesto ediyor.
Politico dergisine göre, işin aslı “siyasi.” Polonya ve Slovakya’da sene sonunda seçimler var ve iki ülke hükümetleri de oy kaybetmek istemiyor: “Doğu Avrupa’da yaz hasadı yaklaşıyor. Sorun o zamana kadar çözülmezse, yerel çiftçiler Ukrayna mallarına daha sert karşı koyabilir.”
Polonya’nın AB Büyükelçisi Andrzej Sados, “Silolarımızda 4 milyon ton Ukrayna tahılı var. Bize bu stoğu eritmek için zaman lazım” diyor. Avrupa Komisyonu’nu “Polonya’yı anlamamakla” suçlayan Sados, gelinen noktayı da “Çiftçilerimiz terminalleri basıp, trenleri durduruyor.
Ortam çok gergin” diye özetliyor. Macar Tarım Bakanı Istvan Nagy de isyanlarda: “Avrupa pazarlarında Uklrayna ürünlerinin artışı, Macar çiftçilerinin rekabet gücünü sürmesini imkansız hale getiriyor.” Çekya ise temkinli davranıyor. Prag yönetimine göre, ülkelerin tek tek aldığı bu kararlar uluslararası hukuka da AB hukukuna da uymuyor. Çekya Tarım Bakanı Zdenek Nekula “Tek taraflı yasaklar hiçbir şeyi çözmez” diyor. Şimdi gözler Varşova’da haftasonuna kadar sürmesi beklenen toplantıda.
Bazı Ukraynalı yetkililer, sorunu çözmek ve Polonyalı çiftçileri sakinleştirmek için Polonya hükümeti ile görüşmelere başladı. Ukrayna Tarım Bakanı Mykola Solsky, “Polonyalı çiftçiler zorda olabilir. Ama şu an en zorda olanlar Ukraynalı çiftçiler. Polonya hükümeti bunu dikkate almalı ve en azından ürünlerimizin transit geçişine izin vermeli” derken; yasakçı 3’lü transit geçişe de izin vermeyeceklerini açıklamıştı.
“Çözüm kısa vadeli yasak değil’’
Peki çözüm ne? Polonya’daki çiftçi protestolarının başını çekenlerden biri olan Wieslaw Gryn, “Geçici bir genel yasak uygulamak yerine AB standartlarını ihlal eden ürünleri yasaklanmaya odaklanmak daha iyi olacak” dedi ve ekledi: “Ukrayna’nın ihracatını iki aylığına durdurmak pek bir işe yaramayacak çünkü [zaten Polonya’da olan] 4 milyon tonu ihraç etmek için en az altı ay gerekiyor.”
Rusya: Karadeniz tahıl gemisi denetimleri yeniden başladı
RIA Novosti’nin haberine göre Rusya, Karadeniz tahıl anlaşması çerçevesinde gemilerin denetimlerinin yeniden başladığını söyledi. RIA Novosti’nin haberine göre, Rusya Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Örgütler Departmanı Direktörü Petr İlyiçev, Karadeniz tahıl anlaşması çerçevesinde gemilerin denetimlerinin yeniden başladığını söyledi. Denetimler bir gün durdurulmuştu. İlyiçev’e göre, günde yaklaşık beş gemi denetleniyor.
