İzmir coğrafyası değişik karakteristik özellikleriyle öne çıkan onlarca köye ev sahipliği yapıyor. Urla‘ya bağlı Bademler Köyü, İzmir’in en tanınmış, ‘değişik’ köylerinden. İsmini vatanımızda bir köyde ilk kez kurulan tiyatro ile duyuran, halk kütüphanesi ve Çocuk Oyuncakları Müzesi ile değişik ve modern yapısını yansıtan Bademler; temiz beyaz badanalı evleri, kadın-erkek eşitliğine şahit olabileceğiniz sakin yaşamı, her pazar kurulan üretici pazarı ve güleryüzlü sakinleriyle rahat bir durak.
Alışılagelmiş köy formatından oldukça uzakta duran Bademler’in geçmişi günümüzden 300 yıl kadar geçmişe uzanıyor. Geçimini tahtacılık ile elde eden Yörüklerin yerleşik yaşama geçerek kurduğu köy adını, çevresinde bulunan badem ağaçlarından almış. Camisi ve cemevi olmayan köyde yaşayanların büyük kısmı Alevi inancına haiz. Bademler’in tanınmasında en büyük hisse 1963 senesinde köyde çekilen Susuz Yaz filmi. Necati Cumalı’nın 1962 senesinde yazdığı aynı isminde hikayeyi filme dönüştüren Metin Erksan’ın filmi Türk beyaz perde tarihinin başyapıtları içinde gösteriliyor.
Bademler Köyü Pazarı
Bademler, bilhassa hafta sonu gezmesi için alternatif yer arayışında olan İzmirlilerin rotasında. Köyü ziyaret için en ideal gün pazar. Pazar günü köyün meydanına (Çeşmebaşı) oluşturulan ara sokakta kurulan üretici pazarı, mahalli halkın el emeğiyle ürettiği meyve-sebzelerin yanı sıra evde pişirilen zeytinyağlılar, gözleme ve ekmek çeşitlerinin tadına bakmak için de en doğru yer.
Pazarın meydana oluşturulan noktasında fırından sıcak sıcak çıkan ekmekleri satan tezgahın önünde kulak misafiri olarak öğrendiğim ‘godalak‘ yalnızca Bademler’de üretiliyor. Geçmişte tütün üretimi ile kazancını elde eden köyde sabah tütüne giden hanımefendiler uykudan uyanan evlatları aç kalmasın diye dahiyane bir düşünce geliştirmiş. Köylü hanımefendiler sabah evden çıkmadan bir kişinin doyabileceği büyüklükte yuvarlak hamurun tam ortasına kabuğunu yıkadıkları yumurtayı yerleştirip hamurla yumurtayı fırına vermiş. Fırından çıktığında mütevazı bir ekmek görüntüsüne haiz olan godalak’ı yardığınızda içinden yumurta çıkıyor. Fırında, ekmeğin içinde yavaş yavaş haşlanan bu yumurta ekmekle beraber katık ediliyor. Yolu Bademler’e düşenlerin bu garip lezzeti denemesi lazım.
Bademler Köyü’nün şaşırtıcı ilkleri
Okuma yazma oranı yüzde 99 olan köy, Türkiye‘de ilkleriyle bir fazlaca ün yapmış durumda. Bademler Köy Tiyatrosu, Türkiye’de köyde kurulan ilk tiyatro unvanına haiz. 1930’lu yıllarda köye gelen Öğretmen Mustafa Ararat’ın gençleri biriktirerek kurduğu tiyatro grubuyla süregelen öykü köy meydanında gerçekleşen provalara ilgi gösteren köylülerin katılımıyla giderek büyümüş. 1969’da değişik kurum ve kişilerin de desteğiyle inşa edilen tiyatro binası hala etkin. İçi 200, bahçesi 700 şahıs kapasiteli tiyatroda her yıl 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü’ne hususi bir oyun sergileniyor. Köyün Kültür Sanat Derneği’nin belirlediği yeni oyuna köyde yaşayan 7’den 70’e hepimiz başvuruyor. Oyunun sahne önünde ve arkasında yer edinen hepimiz köyden. Yönetmeninden ışıkçısına kadar her türlü pozisyon için deneyimli kişinin bulunmuş olduğu köyde birçok şahıs rolündeki adını ya da tiyatrodaki görevini lakap olarak kullanıyor.
Susuz Yaz filmine de mevzu olan su problemi köyde 1962’de kurulan Bademler Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ile çözülmüş. Bülent Ecevit’in de projeleri içinde yer modele benzerlik gösteren bu birleşke su sorununu çözmek için başladığı görevini sürdürüyor. 200 ortaklı sulama kooperatifinin suladığı topraklarda köyün yüzde 60’ı seralarda çiçek üretimi yaparak geçimini sağlıyor.
Çocuk Oyuncakları Müzesi, Bademler’in ülkemize kazandırdığı ilklerden. Bademlerli Kazıbilimci Musa Baran’ın 1990’da kurduğu müze, köy meydanının yanı başlangıcında. Annesinin yaşamış olduğu evi, ölümünün peşinden müzeye dönüştüren Musa Baran, müzenin bir odasını annesinin hatırasını yaşatmak için etnografik halde düzenlemiş. Eski eşyalar, fotoğraflar ve aile hatıralarının sergilendiği bu odanın üst katında ise geçmişte evlatların oynadığı oyunlarda kullandıkları malzemeler açıklamalarıyla beraber içeriyor. İzmir İl Halk Kütüphanesi’nin köyde bulunan şubesi de 80 yaşına merdiven dayamış.
Türkiye’nin en temiz köyü
Bademler ek olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yapmış olduğu yarışma sonucunda Türkiye’nin en temiz köyü derecesiyle onurlandırılmış. Köydeki temizlik anlayışını ilk olarak kireçle badanalanan evlerden anlayabiliyorsunuz. Çöplerini ayrıştıran, sokakları her gün yıkanan ve her insanın kendi evinin önünü temizleyip, çiçeklendirdiği bu köyde kirli bir şey bulmak oldukça mümkün değil.
Geleneklerine sıkı sıkıya bağlı olan Bademler’de biri vefat ettiğinde tüm köye anons ediliyor. O gün köyde yas duyuru edilip, eğlence ve hareket duruyor. Mezarlarına renkli bez parçaları bağlayan köylüler, renkli bez parçalarının ölüleri yaban hayvanlarından ve fena ruhlardan koruduğuna inanıyor. Her 4-5-6 Mayıs’ta meydana gelen Hıdrellez Şenlikleri de görülmeye kıymet.
Bademler Köyü Nerede?
Bademler Köyü’ne Iyi mi Gidilir?
Bademler, İzmir-Çeşme Karayolu üstünde, Güzelbahçe’den Seferihisar yönünde 11. km’de konumlanıyor. İzmir kent merkezine 40 km mesafede olan köy, Urla’dan 10 km, Güzelbahçe’den 14 km, Seferihisar’dan 10 km, Çeşme’den 62 km uzaklıkta. Köye 320 numaralı Bademler-Fahrettin Altay Aktarma Merkezi hattındaki ESHOT otobüsleri ile toplu ulaşım hizmeti veriliyor. Bu otobüs Çamlı ve Yelki üstünden Bademler’e ulaşıyor. Her gün 06.00-24.00 saatleri içinde belediye otobüsü seferi var.
Birkaç saatlik gezinti ile bile değişik havasını hissettiren Bademler Köyü, kentten tersine göçe tanık olmak isteyenler için benzeri olmayan bir edinim sunuyor.
