Ukrayna’dan ekonomik bağımsızlığına rağmen Yukarı Avusturya Attnang-Puchheim merkezli içecek ve gıda üreticisi Spitz, bununla bağlantılı “fiyat çarpıklıklarını” hissetti. Şirketin sahibi ve CEO’su Walter Scherb için “paradoksal bir durum”. CEO, APA ile yaptığı röportajda, aile şirketi için gerçek bir “zorluğun”, 2025’ten itibaren PET şişeler ve kutular için tek kullanımlık depozito uygulamasının başlatılması olduğunu söyledi.
Ukrayna’da Rusya’nın savaşının patlak vermesi ve buna bağlı olarak buğday ihracatına uygulanan ablukanın ardından Spitz aslında kendi işi üzerinde herhangi bir etki beklemiyordu. Scherb, “Aslında Ukrayna’dan herhangi bir hammadde almıyoruz, buğday unumuzu Avusturyalı değirmenlerden alıyoruz” diye açıkladı. Ancak Avusturya’daki fiyat dünya piyasa fiyatına bağlıdır.
“Üst tedarik zincirlerinden ya aynı fiyatı ödediğinizi, ya da ödemiyorsanız yurt dışına satış yaptığınızı duymuş. Bu bizim için çelişkili bir durumdu çünkü ilk tepkimiz şu oldu: “Neyse ki Ukrayna’dan hiçbir şey tedarik etmiyoruz.”
Bu durum enerji sektörü için de geçerliydi. Savaşın patlak vermesine kadar, “Enerji piyasalarının birbirine bağlılığının gerçekten farkında değildim” diye itiraf etti o zamandan beri “öğrendiğini”. Şirket “hiçbir proses ısısı için gaz kullanmadığından” – “tesisimizde bir biyokütle enerji santralimiz var ve buharımızın tamamını odun talaşından ürettiğimizden” – gaz fiyatından bağımsız olduklarına inanıyorlar. Ancak Scherb şöyle devam etti: “Son derece büyük miktarda elektriğe ihtiyacımız var. Halihazırda biyokütle ve fotovoltaiklerle elektrik üretiyor olsak da bu miktar tüketime yetmiyor.” Bu nedenle yüksek elektrik fiyatı, şeker ve karton endüstrileri gibi üretime yönelik tüm tedarikçilerimiz ve artan gaz fiyatı gibi Spitz’i de etkiledi. Enerji, tüm maliyet patlamasının ana itici gücüydü. “Genel olarak tüm satın almalarda ortalama yüzde 30 civarında fiyat artışlarıyla karşılaştık” dedi.
Neredeyse bir gecede fiyatlar “mevcut sözleşmeler çerçevesinde tedarikçiler tarafından da baltalandı ve doğrudan bize aktarıldı. Fiyatları kabul etmezsek kamyonun tekrar bize doğru döneceği söylendi. Maliyetlerin perakendecilere de aktarılabileceğine güvenerek ek maliyetleri üstlendik” dedi Scherb.
“Ancak kriz zamanlarında teslimat kabiliyetini korumak inanılmaz derecede önemlidir; hiçbir şey tüketici paniğini boş raflar kadar körükleyemez. Kafamızdaki bu Corona travmasıyla, ne olursa olsun ilk adım olarak bunun bedelini ödemek zorundayız dedik ve zarar ettik. Kısa vadeli artışları aktarmadan önce üstlenmek zorundaydık” dedi şirket patronu bir röportajda. Ancak krizden kimse fayda sağlamadı, birçok gıda üreticisinin perakende ticarete yönelik eleştirilerini kabul etmedi. Federal Rekabet Kurumu artık nihayet bunu belirledi.
Mevcut mali yıla (31 Mart 2024 itibarıyla) bakıldığında olumlu. 900 civarındaki ürünün satışları üzerinden bakıldığında “büyüme yine tek haneli yüzde aralığında olacak”. Geçen mali yılda satışlar 270 milyon Euro’yu buldu. CEO, gıda endüstrisinin “krizlere karşı oldukça dirençli” olduğunu, dolayısıyla Spitz’in henüz bir durgunluğun etkilerini gerçekten hissetmediğini söyledi. Ancak bazı ürünlerde fiyata çok fazla dikkat etme eğilimi vardır. Yapılan araştırmalar yerli balın tüketiciler için önemli olduğunu gösterse de müşterilerin artık Avrupa’dan gelen daha ucuz ürünlere yöneldiğini örnek verdi.
Şu anda 2025’ten itibaren PET şişe ve kutulara tek yönlü depozito uygulanması “gerçek bir zorluk”. “Tüketici ve tüm zincir için uygulanması daha kolay bir çözüm olduğunu düşündük, yani adım attık ” Plastik parçaların sarı kutudan ayrı ayrı ayıklanmasına odaklanın.” Ama en azından Avusturya, konu tortulara gelince “Almanya’nın hatalarından ders aldı”. Örneğin komşu ülkede meyve suyu ve konserve süt ürünleri başlangıçta muaftı ancak enerji içecekleri muaf değildi. “Bu, enerji içeceğine yüzde 51 oranında peynir altı suyu eklenmesi durumunda içeceğin depozitodan muaf tutulması gibi tuhaf durumlara yol açtı. Avusturya ürün kategorilerine daha az, konteynerlere ise daha çok odaklanıyor.”
Spitz’i en doğrudan ilgilendiren şey, etiket üretiminde yapılması gereken değişikliktir. “Örneğin İtalya veya Slovenya için ortak üretim yapıyorsak, Avusturya etiketine her iki dilde de tarif bilgisini koymamız yeterli. Tek üretimle tüm pazarlara teslimat yapabiliyoruz. Eğer her Avrupa ülkesi şu anda olduğu gibi izole mevduat sistemleri uygulamaya koyarsa, bu durumda etiketler yalnızca o ülke için geçerli olacaktır. Farklı pazarlar için daha fazla kutu ve daha fazla etiket, bir üretici için lojistik ve boş ve bitmiş malzemelerin depolanması da dahil olmak üzere karmaşıklığı büyük ölçüde artırıyor.” Her şirket buna hazır değil. “Daha önce beş ülke için bir kutu ortak bir blok depoda saklanabiliyordu, ancak gelecekte beş ayrı depolama yerinin olması gerekecek” diye açıkladı bu zorluğu.
Şu soru da ortaya çıkıyor: “Teneke kutuları veya PET şişeleri depozito olmadan piyasaya sürmeme izin verilmediği halde, çok sık ziyaret edilen yerlerde dağıttığımız yeni ürünlere ne olacak?”
750 çalışanıyla Spitz aile şirketi Avusturya’nın en büyük gıda üreticilerinden biridir. Yaklaşık beş yıl önce, şirket sahibi ailenin üçüncü kuşağından olan Walter Scherb (1989 doğumlu) CEO oldu. 2007 yılında Spitz, Gasteiner Mineral’in çoğunluğunu devraldı. Grup ayrıca 2013’ten bu yana Aşağı Avusturyalı şekerleme üreticisi Blaschke-Auer’i ve 2017’den beri Salzburglu bal üreticisi Honigmayr’ı da içeriyor. CEO’ya göre şu anda planlanmış bir “devralma” olmasa da, fırsatların ortaya çıkıp çıkmadığını görmek için piyasayı “çok yakından” izliyor. Şirket, ürün yelpazesinin şu anda 23 ülkede yaklaşık 300 müşteri için yaklaşık 900 ürün içerdiğini belirtti. İhracat kotası yüzde 45’tir. İçecekler bölümü toplam satışların yüzde 64’ünü oluştururken, “tatlı ve unlu mamuller” ile “tatlı ve ekşi” çeşitlerinin her biri yüzde 18’lik katkı sağlıyor.
