Ağustos ayında BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nin uygulanmasına ilişkin devlet incelemesinin ardından STK’lar ve Ombudsmanlık Ofisi, federal, eyalet ve yerel yetkililerin eksiklikleri tamamlaması ihtiyacını görüyor. Pazartesi günü Viyana’da düzenlenen basın toplantısında, beklentinin aksine, BM uzman komitesinin eylem tavsiyelerinin yalnızca birkaç gün içinde açıklanacağı, ancak sözleşmenin uygulanmasındaki eksikliklerin zaten açık olduğu söylendi.
22 ve 23 Ağustos 2023 tarihlerinde Cenevre’de yapılan devlet incelemesi sırasında, Avusturya’nın 2013’teki son eylem tavsiyelerini uygulama konusunda başarısız olduğu açıkça ortaya çıktı. BM uzman komitesi duruşmada, federal eyaletlerin BM Sözleşmesinin uygulanmasından kendilerini değil, federal hükümeti sorumlu gördüklerinin ortaya çıktığını belirtti. Ombudsman Bernhard Achitz’in (SPÖ) bildirdiği gibi, komite raportörü Markus Schefer, diğer şeylerin yanı sıra, federal eyaletleri yetişkin temsillerinin daha az olması için destek yapıları kurmaya çağıran bir tavsiye sözü verdi.
Acitz, denetim sırasında engellilere yönelik şiddete karşı korumanın iyileştirilmesi gerektiğinin de açıkça ortaya çıktığını söyledi. Pek çok tesiste hâlâ şiddetten korunma konsepti, kriz konsepti ve personel için zorunlu gerilimi azaltma eğitimi bulunmuyor. Bu tür kavramların genel olarak zorunlu hale getirilmesi ve ayrıca kontrol edilmesi gerekir. Achitz ayrıca engellilere yönelik atölyelerde engellilerin ücretlendirilmesi sorununa da değindi: vakaların büyük çoğunluğunda etkilenenler yalnızca cep harçlığı alıyor. Sonuç olarak, kendilerine ait bir emekli maaşı ve sosyal sigortaları yoktur; tazminatlarını yalnızca yakınları (müşterek sigorta) veya asgari güvence yoluyla almaktadırlar.
Engelli avukatı Christine Steger, devlet denetiminin, 15 yıl önce (2008) kabul edilen BM Sözleşmesinin hedeflerine, yani engelli insanlarla eşit yaşam hedeflerine ulaşmak için yeterli çaba gösterilmediğini “çok açık bir şekilde gösterdiğini” bildirdi. Artık tüm sorumluların (federal hükümet, federal eyaletler ve belediyeler) “kararlı eyleme” geçmesi gerekiyor.
Avusturya Engelliler Konseyi Başkanlığı’ndan Martin Ladstätter de şuna dikkat çekti: Federal devletler, sözleşmeyi uygulamak zorunda olmadıklarına inanıyorlar, dedi. “Federal eyaletler Avusturya’da istediklerini yapıyorlar. “Bu böyle yürümez” dedi. Örnek olarak Yetişkinleri Koruma Yasası’nı verdi: Federal hükümetin Yetişkinleri Koruma Yasası’nı kabul etmesi gerçekten memnuniyet verici. Ancak federal eyaletlerin destek tedbirleri olmadan bu sadece yetersiz bir etkiye sahip olacaktır. Federal ve eyalet hükümetleri, mali eşitleme müzakerelerinin (FAG) bir parçası olarak sözleşmenin uygulanması için tahsis edilen fonlar üzerinde de anlaşmaya varamadı.
İzleme Komitesi’nden Tobias Buchner, teknik komite tarafından eğitim sisteminde tespit edilen eksikliklere değindi: Buna göre 2017’den bu yana bozulmalar var. Engelli çocukların normal okullarda neden ihtiyaç duydukları desteği alamadıkları sorusu da gündeme geldi. “Bir tarafta özel okullar, diğer tarafta normal okullardan oluşan mevcut paralel sistemin artık böyle devam etmesi mümkün değil. Kaynaklar kapsayıcı bir sistemin genişletilmesine gitmeli ve özel okullara akmaya devam etmemelidir” diye talep etti.
“Kendi Kendini Belirleyen Hayat Avusturya” adlı STK’dan Bernadette Feuerstein, BM uzman komitesinin Avusturya’nın henüz kurumsallaşmadan kurtulmaya yönelik kapsamlı bir plan hazırlamadığına dair anlayış eksikliğini de dile getirdiğini belirtti. Bu konuda en önemli önlem uygun finansman veya mali kaynakların yeniden tahsisidir: Mevcut veya yeni tesislere başka yatırım yapılamaz, ancak toplum temelli, bireysel destek sistemleri genişletilmelidir. Feuerstein, kişisel yardımın yaygınlaştırılmasını en önemli adımlardan biri olarak nitelendirdi.
İzleme Komitesi’nden Daniele Rammel, engelli kadınların özel durumuna dikkat çekti: Şiddetten etkileniyorlar ve burada da önlem alınması gerekiyor.
Caritas ayrıca Pazartesi günü yapılan denetimin BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nin Avusturya’da uygulanmasında “geriye dönüş, eksiklikler ve hâlâ birçok boşluk” bulunduğunu doğruladığını gördü. “Engelli insanlar dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 20’sini oluşturuyor. Bu insanlar hâlâ sıklıkla himaye ediliyor, istismar ediliyor, ayrımcılığa uğruyor ve yasal olarak dezavantajlı duruma düşürülüyor. Avusturya, 2008 yılında BM Engelli Hakları Sözleşmesini imzalayarak bu insan haklarının uygulanması yönünde çalışmaya kendini adadı. Peki nasıl oluyor da 15 yıl geçmesine rağmen hâlâ tatmin edici sonuçlar elde edilemiyor?” diye sordu Caritas Başkanı Michael Landau bir yayında. Kendisi, diğer hususların yanı sıra, hâlâ “kişisel yardımın kapsamlı bir şekilde yaygınlaştırılmadığını” ve kapsayıcı eğitim fırsatlarının “yetersiz” olduğunu belirtti.
