Suudi Arabistan’dan üst düzey bir temsilcinin uzun yıllardır İran’a yaptığı ilk ziyaret: Dışişleri Bakanı Faysal bin Farhan Cumartesi günü Tahran’da mevkidaşı Hüseyin Amirabdollahian ile bir araya geldi. Faisal bin Farhan, iki ülke yakınlaştıkça Riyad’ın İran’daki büyükelçiliğini yakında yeniden açacağını duyurdu. Bunun için kesin bir zaman vermedi. İran, bu ayın başlarında Riyad’daki büyükelçiliğini yeniden açtı.
Faysal bin Farhan Cumartesi günü yaptığı açıklamada, iki ülke arasındaki ilişkilerin “tam saygı, egemenlik ve içişlerine karışmamaya” dayandığını söyledi. Akşam İran Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi ile de görüşmek istedi.
Her iki taraf da geçen yıldan bu yana diplomatik düzeyde birbirlerine temkinli yaklaşıyor. Irak’ta, çoğunlukla güvenlik konularıyla ilgili birkaç tur görüşme yapıldı. Mart ayında Tahran ve Riyad diplomatik ilişkileri sürdürmek istediklerini açıkladılar. Kısa bir süre sonra hükümetler, iki ülke arasında yeniden uçuş bağlantıları sunacaklarını ve vize vermeyi kolaylaştırmak istediklerini açıkladılar.
Göstericilerin Tahran’daki Suudi büyükelçiliğine düzenlediği saldırının ardından Riyad, 2016’da diplomatik temaslarını kesti. Sünni krallık ile Şii ağırlıklı İran arasındaki rekabet, bölgedeki askeri çatışmalara da yansıdı.
Örneğin Riyad ve Tahran, Yemen’deki savaşta farklı tarafları destekliyor. İlişkilerin normalleşmesinin ardından, iç savaş ülkesindeki çatışmaların sona ermesi umudu daha da güçlendi. Aradan üç ay geçmesine rağmen hala çatışmanın çözümüne dair bir işaret yok. Suudi dışişleri bakanı Cumartesi günü yaptığı açıklamada, “İki ülke arasındaki ilişkilerin normale dönmesinin bölge ve dünya üzerinde olumlu bir etkisi olmasını umuyoruz.”
ABD’li Foreign Policy dergisi gelişmeye ilişkin yorumunda, Suudilerin İran’la bölgede siyasi güç mücadelesini kaybettiklerini söyledi. “İran ile diplomatik ilişkilerin normalleşmesi bu gerileme için sadece bir örtüdür.” İranlılar Yemen, Lübnan ve Suriye’deki nüfuzlarını daha da genişlettiler. İran’ın müttefiki Suriye’nin yeniden Arap Ligi’ne alınması, Tahran’ın başarısının “belki de en muhteşem ifadesidir”.
Diğer uzmanlar ise yakınlaşmayı, ekonomisini büyütmeye odaklanmak ve İran tehdidinden ve bölgedeki maliyetli çatışmalardan kaçınmak isteyen Suudi yönetiminin pragmatik bir adımı olarak görüyor. Faisal bin Farhan, toplantının ekonomik işbirliği hakkında da olduğunu söyledi. İran dışişleri bakanı da benzer bir açıklama yaptı.
Çin, Körfez’deki yeniden yapılanmanın galibi olarak da görülüyor. Pekin, iki rakibin yakınlaşmasına sessizce aracılık etti – ülke için büyük bir diplomatik başarı.
Bazı gözlemciler başka bir yararlanıcı görüyor: Rusya. İngiltere merkezli çevrimiçi ortam amwaj.media, Moskova’nın artık karşı tarafın direnişinden korkmak zorunda kalmadan her iki devletle ilişkilerini derinleştirebileceğini yazıyor. Riyad ile Tahran arasındaki yakınlaşmanın bir parçası olarak Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Arap dünyasında rehabilitasyonu da Rusya’nın işine geliyor. Bu, Suriye’deki durumun istikrar kazanmasına ve Rus kaynaklarının Ukrayna’daki mücadele için serbest kalmasına yol açabilir.
