Slovenya’nın SD lideri Tanja Fajon, Slovakya parlamento seçimlerinin AB’nin Ukrayna savaşına ilişkin politikası üzerinde bir etki yaratmasını bekliyor. APA röportajında Dışişleri Bakanı, seçimin galibi olduğu varsayılan Róbert Fico’nun “Rusya yanlısı” politikalarına atıfta bulunarak, “Bu değişiklik kesinlikle Avrupa Birliği’ne bir tür yeni dinamik getirecek” dedi. Şu ana kadar Macaristan hariç, “açıkça Rus saldırganın yanında yer alacak hiçbir siyasi seçenek” yok.
Fico’nun “Smer”i (Yön), Fajon’un başkan yardımcısı olduğu Avrupa Sosyal Demokratlar Partisi’ne (PES) aittir. Slovakya’da olup bitenleri ilgiyle takip ediyoruz” dedi. Fico, Avrupa parti ailesi içinde defalarca “polemiklere” neden oldu. Eski milletvekili, “Şimdi buna kesinlikle Ukrayna’daki savaşı kınayan Rusya yanlısı ve Amerikan karşıtı duruşuyla neden oluyor” dedi. Geçmişte birkaç kez Fico’nun askıya alınmasıyla ilgili tartışmalar olmuştu. Sloven Sosyal Demokratların (SD) lideri, seçimden sonra aşırı sağcı partilerle koalisyon kurması halinde PES içinde “çok ciddi tartışmalar” yaşanacağını duyurdu.
Dışişleri Bakanı, konu Ukrayna olunca halkın “hoşnutsuzluğunun” arttığını, çünkü Rusya’nın yaptırımlarının Avrupa ekonomisini de etkileyeceğini itiraf etti. “Savaş ne kadar uzun sürerse, barış müzakerelerinin başlaması için yeterince çaba sarf edip etmediğimize dair şüpheler de o kadar artıyor” dedi. Slovenya, Ukrayna’yı insani, maddi ve askeri yardımla desteklemeye devam ediyor; hedef, ülkenin toprak bütünlüğünün yeniden sağlanması olmaya devam ediyor. Fajon, 1990’lardaki savaşlardan sonra hâlâ büyük istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Batı Balkanlar açısından kalıcı ve adil bir barışa ulaşmanın önemli olduğunu söyledi.
Bu bağlamda Fajon, AB genişleme sürecinin hızlandırılması çağrısını yineledi. Yıllarca süren gecikmeler göz önüne alındığında, Batı Balkan devletlerinin Avrupa siyasetine yönelik şüphelerinin “anlaşılabilir” olduğunu söyleyen Erdoğan, Ukrayna’ya kıyasla bölgede reforma yönelik coşkunun oldukça düşük olduğu yönündeki bir soruya yanıt verdi. AB Konseyi Başkanı Charles Michel tarafından yakın zamanda açıklanan 2030 genişleme hedef tarihi açısından Fajon şu anda “Batı Balkanlar’ın bu takvimi desteklemesi ve reformlara bağlı kalması için belki de son şansı” görüyor.
Fajon, her durumda, “AB içinde güçlerimizi birleştirmemiz gerektiğine dair yeni bir farkındalık oluştuğunu” bildirdi. Bu aynı zamanda uzun süredir üye adayı olan Türkiye’ye yönelik tutum için de geçerlidir. Avrupalı bakanlar yakın zamanda ülkeyle katılım müzakerelerinin yeniden başlatılmasından bahsettiler ve “bu sürece hayır diyen neredeyse hiçbir devlet yoktu.”
Fajon, Avrupa devletlerinin göç politikasındaki başarısızlığını sert bir şekilde eleştirdi. “Eski bir milletvekili olarak Avrupa hükümetlerini işaret etmem gerekiyor” dedi. Avrupa Parlamentosu yıllar önce örneğin Dublin sistemini iyileştirecek bir dizi yasayı kabul etti ancak konu Avrupa Konseyi’nde sıkışıp kaldı. Ablukaların nedeni devletler arasındaki “güvensizlik” ve konunun özellikle sağ partiler tarafından araçsallaştırılmasıdır. Fajon, AB içişleri bakanları tarafından kararlaştırılan göç ve sığınma paketindeki başarısızlığın Avrupa seçimlerinde sağcı popülist partilere fayda sağlayıp sağlayamayacağı sorulduğunda olumlu yanıt verdi. “Ama bundan faydalanan sağ partilerin de göç meselesini ele alması gerekecek çünkü bu konu gündemden kaybolmayacak. Ve sonra buna nasıl yaklaştıklarını görmek ilginç olacak.”
Fajon, Slovenya’daki göç rakamlarının şu anda “endişe verici” olduğunu kabul etti ve önceki açık sınır politikasından yeni Schengen üyesi Hırvatistan’a doğru bir hareketin sinyalini verdi. Almanya’nın yanı sıra İtalya ve Avusturya’nın sınırların kapatılmasına ilişkin son duyuruları ışığında, “Hırvatistan sınırıyla ilgili ne yapacağımızı da ciddi şekilde düşünmemiz gerekecek”. Ancak önemli olan, Hırvatistan’a dış sınırlarını korumasına daha iyi yardım edilmesi gerektiğidir. Bu bağlamda Fajon, Avusturya’nın ülkesiyle sekiz yıldır uyguladığı sınır kontrollerine yönelik eleştirisini de yineledi.
Gelecek yıl AB’deki üst düzey pozisyonların değiştirilmesiyle ilgili olarak Slovenyalı, yeni AB üyelerinin daha fazla dikkate alınması yönünde çağrıda bulundu. 2019 Avrupa seçimlerinden sonra, dört üst düzey pozisyonun (Komisyon Başkanı, Konsey ve Parlamento Başkanı ile AB Dışişleri Temsilcisi) hiçbiri 2004’ten sonra katılan ülkelerden kimseye gitmedi. “En son Avrupa’nın bu kısmı unutulduğunda, belki de göç krizindeki bencillik yüzünden” diye eleştirdi. Bu sefer artık böyle olmamalı ve siyasi seçim sonuçlarının yanı sıra coğrafi ve cinsiyet dengesinin de sağlanması gerekiyor.
Fajon, Avrupa seçimlerinde AB Sosyal Demokratlarının sancaktarının kim olabileceği sorulduğunda, “Bu kez tartışmaların ne bir tarafta ne de diğer tarafta önde gelen adaylar yönünde ilerlediğini görmüyorum” dedi. Haziran başında. Ancak sorunun henüz tam olarak çözülmediğine değinen Fajon, AB’nin en büyük ikinci parti ailesinin Kasım ayında Malaga’da düzenlenen seçim kongresine değindi; burada Fajon, yeni SPÖ lideri Andreas Babler’ı da kişisel olarak tanımak istiyor. Her durumda, parti ailesinde eski AB milletvekili, Meclis Başkanı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı Borut Pahor gibi potansiyel olarak iyi pek çok üst düzey aday var. Fajon retorik bir tavırla, “Neden Slovenya’dan en iyi aday olmasın ki?” diye sordu.
Fajon, C5 grubundaki Orta Doğu Avrupa devletlerinin (Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Avusturya, Macaristan ve Slovenya) işbirliğine övgüde bulundu. Gelecek yıl C5 toplantısına ev sahipliği yapmak isteyen Slovenya Dışişleri Bakanı, “Sadece bu tür toplantılarla güveni güçlendiriyoruz” diye vurguladı. Ayrıca, “eğer gerçekten önemli bir sorunun tüm bu ülkeler için çözülmesi gerekiyorsa” formatın hükümet başkanlarına aktarılması da mümkün.
FPÖ’nün Karintiya’daki Slovenlere giderek daha fazla saldırmasının ardından Slovenya, Avusturya’daki iç siyasi gelişmeleri de yakından takip ediyor; en son Viyana belediye meclisinin Viyana’daki Sloven Öğrenciler Kulübü’ne (KSŠŠD) şehir finansmanını durdurma yönündeki hamlesinin bir parçası olarak. Slovenya ayrıca, Karintiya eyalet seçim kampanyasında FPÖ gençlerinin Slovenya karşıtı paylaşımları nedeniyle resmi diplomatik protestoda bulundu. Fajon, FPÖ gençlerine yönelik soruşturmaların Klagenfurt savcılığı tarafından durdurulması konusunda “yorum yapmak istemiyor”. Ancak bu paylaşım “kabul edilemez” ve “kabul edilemez”di ve örneğin Karintiya Valisi Peter Kaiser (SPÖ) ve FPÖ liderliğinden mesafeli davranarak özür dilediler. Slovenya Dışişleri Bakanı, “Bu tür şeylerin bir daha yaşanmaması için bunun yeterli bir ders olduğunu umuyorum” dedi. Genel olarak şunu belirtti: “Avusturya’nın Devlet Anlaşması’nın (Avusturya’daki Sloven etnik grubunun haklarını içeren) 7. Maddesine tam olarak uymasının zamanı gelmiştir.”
Slovenya’nın FPÖ liderliğindeki federal hükümete nasıl tepki vereceği sorulduğunda Fajon, seçim sonucuna “önyargıda bulunmak istemediğini” söyledi. “Ancak Sloven etnik grubunun üyelerine karşı sert bir eylem olursa, biz de kesinlikle buna göre tepki vereceğiz” diye vurguladı. “Elbette seçimlerde dayanışma, demokrasi ve hukukun üstünlüğü gibi Avrupa değerlerini destekleyen bir siyasi çoğunluğun olmasını istiyoruz” diye ekledi. Dünya halihazırda oldukça kutuplaşmış durumda ve birçok silahlı çatışmayla karakterize ediliyor ve “bölgemizdeki ilişkilerin ve gerilimlerin daha fazla tırmanması halkımızın refahını daha da tehdit edecektir.”
Fajon, BM Güvenlik Konseyi’nin daimi olmayan üyesi olan Slovenya’nın Ocak ayından itibaren öncelikle nükleer güvenliğe odaklanmak istediğini duyurdu. Bu bağlamda yakın zamanda BM nükleer ajansı IAEA başkanı Rafael Grossi ile görüşmelerde bulundu. Spesifik olarak soru, Cenevre Sözleşmesi’nin Ukrayna’daki Zaporizhia nükleer santrali gibi savaş bölgelerindeki nükleer tesisleri korumak için yeterli olup olmadığı veya daha fazla BM kararına ihtiyaç olup olmadığıdır. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nda (AGİT) yaşanan krize ilişkin Fajon, Slovenya’nın mevcut başkan ülkesi Kuzey Makedonya’nın bu konudaki çabalarını desteklediğini söyledi. Baş diplomat, Slovenya’nın, Rusya tarafından engellenen Estonya’nın AGİT başkanlık adaylığını desteklediğini doğruladı. Ancak şu anda Kuzey Makedonya başkanlığında toplanan çalışma grubunun buna karar vermesi halinde Avusturya’nın başkanlığı da desteklenebilir.
(Röportaj Stefan Vospernik/APA tarafından gerçekleştirilmiştir)
