Buca, 500 bini aşan nüfusuyla İzmir‘in en kalabalık nüfusa haiz ilçesi. Levanten izlerine şahit olabileceğiniz görkemli konakları, komşuluk kültürünün devam etmiş olduğu geleneksel mahalleleri, bir dönem ünü Türkiye sınırlarını aşan mahalli üzüm çeşitleri ile Buca İzmir’in en köklü yerleşim yerlerinden.
Buca, tatlıdan sakatata, deniz ürünlerinden süt ve süt ürünlerine kadar onlarca seçeneği bulabileceğiniz, 24 saat hareketin noksan olmadığı yeme-içme mekanları ile İzmir şehir merkezindeki öteki ilçelerle karşılaştırıldığında bunca vakit iyi mi olduysa marka olma mevzusunda geride kalmayı bir halde başarmış bir yer.
Buca Cezaevi, Şirinyer Hipodromu, Dokuz Eylül Üniversitesi kampüsü, NATO kışlası ve yaşı bir nebze geçmişi hatırlamaya uygun olanların ise Kızılçullu Köy Enstitüsü ve Kızılçullu Su Kemerleri ile zihinlerde karşılığı bulunan Buca’yı Buca Belediyesi’nin düzenlemiş olduğu Buca’yı Keşfet etkinliği ile baştan aşağıya keşfetme şansım oldu.
Doğma-büyüme İzmirli olan beni ‘Buca sen neymişsin be’ diyecek kadar şaşırtan bu ilçe, haiz olduğu alternatif etkinliklerle yanı başımızda duran bir aden konumunda.
Buca Seyahat Rehberi
Buca, İzmir kent merkezinde konumlanan, şehrin en kalabalık nüfusa haiz olan ilçesi. Kuzeyinde Konak, kuzeydoğusunda Bornova, doğusunda Kemalpaşa, güneyinde Torbalı, güneybatısında Menderes, batısında ise Gaziemir ve Karabağlar ilçeleri ile çevrili olan Buca, antik çağdan bu yana yerleşimin kesintisiz devam etmiş olduğu, Batı Ege’nin köklü yerleşim merkezlerinden biri.
Tarihsel geçmişi, varlıklı kültürel mirası ve verimli topraklarıyla bilinirlik noktasında hak etmiş olduğu konuma maalesef ulaşamayan Buca, yeme-içmeden kültür ve sanata, hoş eğlence ve sosyalleşme mekanlarından doğayla baş başa zaman geçirebileceğiniz kamp ve toplumsal tesisleriyle ne olursa olsun vakit ayrılması ihtiyaç duyulan rotalardan.
Buca’nın varlıklı zamanı geçmişi
Tarih süresince sayısız medeniyete ev sahipliği meydana getiren Buca’dan birçok belge ve kaynakta söz ediliyor. Coğrafi bir yerleşim olarak Buca’dan ilk kez söz edilen kaynak ise 1235 yılına uzanıyor. Buca, bu zamanda İznik Devleti Kralı İoyanis’in Kral Yolu’nun yakınında, Kohi ismiyle malum bir yerleşim yeriydi. Kohi adının tarih süresince evrilerek Gonia, Bugia ve Buca’ya dönüştüğü düşünülse de Buca isminin kökeni hakkında bilim adamları ve araştırmacıların uzlaştığı tek bir formül bulunmuyor.
Bizans İmparatorluğu döneminde günümüzdeki Buca’nın bulunmuş olduğu yerde Vuza, Uza ya da Vuzas isminde bir toprak sahibinin yaşamış olduğu ve bu ismin zaman içinde Buca şeklini almış olduğu da söylentiler içinde. İtalyancada ‘çukur’ ya da ‘delik’ anlamına gelen Buca kelimesinin Roma döneminde Buca topraklarının çukurda kalmasından dolayı verildiği de bir başka görüş.
Resmi olarak adı ilk kez 1688 senesinde Fransız Konsolosluğu kayıtlarında geçen Buca, aynı yıl İzmir’de yaşanmış olan depremin arkasından Fransız Konsolosluğunun da geçici olarak taşındığı bir merkez olmuş. Cumhuriyet sürecinin ilk yıllarına kadar, yakın geçmişte Buca’nın ağırlıklı olarak Rumların yaşamış olduğu bir köy olduğu; Yahudiler ve Türklerin de Rumlarla beraber geniş bahçeli konutlarda yaşamış olduğu biliniyor.
Osmanlı’nın son süreci ve Cumhuriyet sürecinin ilk yıllarında Anadolu topraklarının en mühim ihracat kapısı konumundaki İzmir Limanı’nın da etkisiyle Buca, bilhassa üzüm yetiştiriciliği ile Avrupa’ya mühim oranda ziraat ürünleri gönderen bir merkeze dönüşmüş. Bu yıllarda gümrük komisyonculuğu ya da ihracat işleriyle uğraşan birçok varlıklı, Avrupa kökenli Osmanlı vatandaşı yaz döneminde ikamet etmek için Buca’da geniş bahçeli görkemli mimari yapılara imza atmışlar.
Osmanlı Devleti döneminde 1872 senesinde Buca’nın meşhur üzümlerini Alsancak Limanından tüm dünyaya ulaştırmak için ilçede inşa edilen Buca Tren İstasyonu günümüzde atıl durumda bulunuyor. Alsancak-Buca Demiryolu Hattı yardımıyla Buca’da yaşayan zengin ailelerin Alsancak ve şehir merkezine ulaşımları da kolaylaşmış.
Buca’nın varlıklı tarihsel geçmişini ise günümüzde ilçenin dört bir yanında yer edinen zamanı eserler ve yapılar üstünden kovuşturmak mümkün. George King Forbes, Prenses Borghese, Kont Dr. Aliberti, De Jongh, Dimostanis Baltacı Malikaneleri, Latin İtalyan Katolik Kilisesi (Dom Kilisesi), zamanı İngiliz Protestan Kilisesi, Kızılçullu (Paradiso) Su Kemerleri, Buca’da yaşamış ve yaşamı bu ilçede sonlanan birçok meşhur ailenin mezarı ve görkemli Rum Evleri Buca’nın zamanı geçmişine şahit olabileceğiniz yapılar içinde.
Kurtuluş Savaşı döneminde ilçenin ve İzmir’in kurtuluşuna kadar kadar Rumlar, Hollandalılar ve İngilizlerin ağırlıklı olarak yaşamış olduğu Buca, İzmir’in Kurtuluşunun arkasından Rumların bölgeyi terk etmesiyle Balkanlar ve karşı kıyıdan gelen Türklerin yerleştiği, göçmen kitlelerle dönüşen bir merkez olmuş. 4 Temmuz 1887’de ilçe olan Buca, Anadolu’nun en eski yönetimsel merkezlerinden biri olarak günümüzde de önemini sürdürüyor.
Buca Gezilecek Bölgeler
Buca’da gezilecek bölgeler denildiğinde Bucalılar da dahil olmak suretiyle birçok kişinin aklına Buca’nın yemyeşil doğasıyla öne çıkan Kaynaklar ve Belenbaşı benzer biçimde kırsal bölgeleri akla geliyor. Sadece Buca ilçe merkezi ve Şirinyer bölgesi kentin zamanı dokusunu hissedebileceğiniz onlarca zamanı yapı, yeme-içme mekanı ve şirin sokaklarla çevrili.
Buca’yı keşfetmek için ilçe merkezindeki zamanı mahalleler, yeme-içme durakları ve doğayla baş başa kalabileceğiniz alternatif rotalar olmak suretiyle 3 ayrı program yapabilirsiniz. Önceliklerinize nazaran rotayı çizebileceğiniz programla Buca’nın saklı güzelliklerine yakından şahit olabilirsiniz.
1. Buca’nın zamanı mahalleleri
Buca’da toplumsal dokuyu, gündelik yaşamı ve ilçenin yakın zamanı geçmişine şahit olabileceğiniz birbirinden hoş mahalleler bulunuyor. Yaylacık Mahallesi ve Dumlupınar Mahallesi, Buca’da ne olursa olsun görülmesi ihtiyaç duyulan iki zamanı mahalle.
➤ Yaylacık Mahallesi
Yaylacık Mahallesi, ilçenin ilk yerleşim alanlarından biri. Kasaplar Meydanının kuzeyinde yer edinen, Mevlana Heykeline de ev sahipliği meydana getiren mahallede Buca Belediyesi’nin düzenleme ve restorasyon emek harcamaları ise devam ediyor. Mahallede düzenleme meydana getirilen sokakların duvarlarına renkli tuğlalarla güzel duyu açıdan güzellik verilirken, elektrik ve telefon kabloları yer altına alınarak görsel açıdan bütünlük sağlanmış. Yaylacık Nostalji Sokağı’na uğramayı ihmal etmeyin.
➤ Dumlupınar Mahallesi
Dumlupınar Mahallesi, güneyde Çevik Bir Meydanı, kuzeyde Kasaplar Meydanı, doğuda ise Dokuzçeşmeler ve Uçkuyular meydanları ile çevrili ilçenin en eski mahallelerinden biri. Bilhassa Yanıkkahveler olarak malum bir buluşma noktasına da ev sahipliği meydana getiren Dumlupınar Mahallesinde onlarca tescilli yapı ve zamanı bina bulunuyor.
Buca’nın eski belediye binası ve günümüzde kültür sanat merkezi olarak kullanılan Buca Belediyesi Kültür Sanat Merkezi, bu merkezin yanı başlangıcında dillere destan lezzetleriyle öne çıkan Boudja Gastro Pub, Sini Köşk, Bosna Çorbacısı, Kızıldeli Şarap ve Buca Tostçusu Dumlupınar Mahallesi sınırlarında yer ediniyor.
2. Buca’nın zamanı köşkleri
Buca, Türkiye’de zamanı köşkler mevzusunda en talihli yerleşim yerlerinden biri. Bazıları zamana yenilse de ilçenin bilhassa çekirdek olarak vasıflandırılan zamanı merkezinde oldukca sayıda geniş bahçeli görkemli mimari yapı bulunuyor. Bu yapılar içinde en tanınanları ise Baltazzi Köşkü, Forbes Köşkü ve Manoly Oteli.
➤ Baltazzi Köşkü
Baltazzi Köşkü, Buca’nın Dumlupınar Mahallesi sınırlarında, günümüzde birçok eğitim kurumunun yer almış olduğu devasa bir kampüs alanı içinde konumlanıyor. Mehmet Akif Ersoy Toplumsal Bilimler Lisesi binası olarak kullanılan Baltazzi Köşkü, Buca’nın en eski yapılarından biri olarak kabul ediliyor. 1863’te Osmanlı Padişahı Abdülaziz’in İzmir’e gelişinde Buca’da kalmış olduğu yer olan köşkün o dönemki adetlere nazaran sultanın konaklamasının arkasından kullanıma kapatılmış olduğu biliniyor.
İstanbul Arkeoloji Müzelerinin kurucusu Osman Hamdi Bey’le de çalışan ve arkeoloji alanında mühim girişimleri bulunan Demostanis Baltacı’ya ilişik olan köşk, 1890’larda Ispartalıyan adlı İzmirli bir varlıklı tüccarın mülkiyetine geçmiş. 19. yüzyılda Yunan Ulusal Bankası adına 120 bin kaimeye satın alınan köşk, Yunan Lideri Venelizos tarafınca harpte yaşamını kaybedenlerin yetim kalan evlatlarının hizmetinde kullanılmak suretiyle İzmir Rum Toplumuna bağışlanmış.
Köşkte 1922 yılına kadar yaşamlarını sürdüren yetim çocuklar Amerikan Kızılhaçı tarafınca Yunanistan’a nakledilince yapı Mustafa Kemal Paşa’ya bağışlanmış. Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘Okul olarak kullanılsın’ talimatı üstüne seneler süresince değişik eğitim kurumlarına ev sahipliği meydana getiren köşk, seneler süresince değişik eğitim kurumlarına bağlı bir ek binayken günümüzde Mehmet Akif Ersoy Toplumsal Bilimler Lisesi olarak kullanılıyor.
➤ Köşkün bahçesindeki havuz, heykeller ve zamanı yapı görülmeye kıymet. 19. yüzyıldan kalma Afrodit heykelinin bulunmuş olduğu havuza slm verin. Okul görevlileri ziyaret etmek isteyenlere destek oluyor. Herhangi bir ücret ödemeden binayı ve bahçeyi ziyaret edebilirsiniz.
➤ Forbes Köşkü
Forbes Köşkü, Buca’daki Levanten malikeneleri içinde en çarpıcı, en meşhur ve adını en oldukca duyuran yapı olarak kabul ediliyor. Levanten Forbes Ailesi tarafınca 1908 senesinde yaptırılan köşk, günümüzde Buca Seyfi Demirsoy Devlet Hastanesi’nin bahçesinde konumlanıyor.
İnşa edilmiş olduğu dönemde kentsel dokunun haricinde, çam ağaçlarıyla bezeli bir tepenin üst noktasına yerleştirilen köşk, tepeyi tamamlayan bir taç görünümü taşıyor. Yapımından bir yıl sonrasında tümüyle yanan köşk, 1910 senesinde aslına uygun şekilde yeni baştan inşa edilmiş. Bir süre köşkte ikamet eden Forbes Ailesinin İzmir’den ayrılmasının arkasından Whittal Ailesi’ni ağırlayan köşk 1950’de SSK’ya devredilerek polikliniğe dönüştürülmüş.
Daha sonraki dönemde Buca Seyfi Demirsoy Devlet Hastanesi’nin yapılmasıyla beraber atıl duruma düşen köşkte 1999’da başlatılan restorasyon emek harcamaları ise yarım kalmış durumda. Kültür ve Gezim Bakanlığına devredilen yapı, Şirinyer’in en hareketli alışveriş caddesi Forbes ve Japon Pazarı olarak da malum ‘Ne alırsan 1 TL’ mantığında çalışan Forbes mağazalarına da adını verdi.
Detaylarındaki işçiliği, yığma taş duvarlar içine gömülen ahşap karkas yapısı ile alışılageldik mimari anlayışın dışına çıkan yapının bir an ilkin turizme kazandırılmasını ümit ediyorum. Köşkü hastane bahçesine girerek parasız ziyaret edebilirsiniz.
➤ Manoli Oteli
Manoli Oteli, Buca’nın en eski oteli olarak malum, Dumlupınar Mahallesi’nde yer edinen zamanı bir yapı. Buca’da kitabesi bulunan konutlar içinde tespit edilebilen en eski yapı olan Manoli Oteli, 1838 senesinde inşa edilmiş. Giriş, ulaşım aracı olarak binek hayvanların kullanıldığı dönem karakteristiğini oldukca açık olarak belirten yapı, Buca’yı ziyaret eden Levantenlerin barıncak olarak kullandığı bir buluşma noktasıymış.
Etken olarak kullanıldığı dönemde bezik, poker benzer biçimde oyunların da oynandığı rahat bir kumarhane salonuna da haiz olan yapı, 2001’de satın alınarak restore edilse de etken olarak kullanılmıyor. Otelin yanı başlangıcında İtalyan Latin Katolik Kilisesi (Dom) bulunuyor.
3. Protestan Baptist Kilisesi
Buca Protestan Baptist Kilisesi, Buca’nın zamanı Dumlupınar Mahallesi sınırlarında yer edinen, geleneksel mimarisiyle ilçenin en dikkat çeken yapılarından biri. Dokuzçeşmeler Meydanı’na oldukça yakın bir konumda yer edinen, 1834 senesinde Protestan Anglikan Kilisesi olarak hizmete oluşturulan yapı, 1865’te Osmanlı Padişahı Abdülaziz’in fermanıyla yenilenmiş.
Neo-gotik mimari üslup özellikleri taşıyan kilisenin sanat içerikli kıymet taşıyan renkli cam vitrayları ise 1961’de Alsancak’taki Protestan St. John Evangelist Şapeli’ne taşınmış. 2001 yılına kadar kültür merkezi olarak kullanılan kilise, Buca Belediyesi ile meydana getirilen protokolle asli görevine geri dönmüş.
Protestan Baptist Kilisesi’nin bahçesinde devrin meşhur ailelerinin de mezarları bulunuyor. Sherlock Holmes dizisinde de rol alan meşhur erkek oyuncu Benedict Cumberbatch’in büyük büyükbabası, Rus ve Osmanlı İmparatorluklarında konsolosluk görevini üstüne alan İngiliz bir dış ilişkiler uzmanı olan Robert William Cumberbatch’ın mezarı da bu kilisenin bahçesinde görebileceğiniz mezarlar içinde.
🕑 Protestan Baptist Kilisesi ziyaret saatleri pazartesi hariç haftanın 6 günü 12.00-17.00. 💶 Protestan Baptist Kilisesi giriş tutarı alınmıyor. ☎️ Pandemi sürecinde buluşma almak gerekiyor. +90 (232) 440 22 22📍 Dokuzçeşmeler Meydanı
4. St. Jean Baptist Latin Katolik Kilisesi (Buca Dom Kilisesi)
St. Jean Baptist Latin Katolik Kilisesi ya da yaygın olarak malum adıyla Buca Dom Kilisesi, herhangi bir tarikata değil direkt Vatikan’a bağlı olan, 1837-1840 yılları aralığında inşa edilen, ilçenin en eski ibadethanelerinden biri. 9 şiddetindeki bir depreme dahi dayanıklı olarak inşa edilen kilisenin kolonlarının genişliği 1.5 metreye ulaşıyor.
Eski bir Fransız kilisesinin üstüne, padişahın izni ile inşa edilen kilisenin mimari yapısı ve süslemeleri ise yoksul sanatı olarak adlandırılıyor. Kilisenin hala görevde olan İtalyan Pederi Dondy Marko’nun detaylı anlatımıyla her bir köşesini uzun uzun araştırma fırsatı bulduğum yapıda her türlü ince işçilik ve detay emek harcamaları kilise cemaatinin kendi ustalıklarına nazaran gönüllü olarak vazife almalarıyla beraber imece usülü tamamlanmış.
İzmir Enternasyonel Fuarı’nın düzenlenmiş olduğu ilk yıl olan 1927’de kiliseye yurt dışından devasa bir org getirilmiş. Org hala etken olarak kullanılıyor. Öteki kiliselerin aksine cumartesi günleri ayin meydana getirilen kilisede bunun sebebi ise uzman din insanı sıkıntısı olması. 1994’te ölen pederin arkasından göreve başlamış olan Dondy Marko, İzmir’deki öteki ibadethanelere de gittiğinden Buca Dom Kilisesinde ayinler 1994 yılından itibaren cumartesi gününe alınmış.
➤ St. Jean Baptist Latin Katolik Kilisesi randevusuz ziyaretçi kabul etmiyor. Hem pandemi koşulları hem de güvenlik sebebi öne sürülerek ne olursa olsun evvel buluşma almak gerekiyor. 📍 Dumlupınar Mahallesi 81 Sokak (Kasaplar Meydanına yakın)
5. Muradiye Camii
Muradiye Camii, Buca’nın zamanı Dumlupınar Mahallesi’nde 1797 senesinde inşa edilen Buca Agios Ioannis Prodromos Ortodoks Kilisesinin arazi üstünde yer ediniyor. 1950 senesinde inşa edilen caminin bahçesinde Ortodoks kilisesine ilişik su kuyusu, 2 korint sütun başlığı, neoklasik giriş-çıkış kapıları görülebiliyor.
➤ Muradiye Camii, Dumlupınar’daki zamanı rotada listenizde olmalı. Hava durumuna nazaran caminin gölgelikli bahçesinde mola verebilir, şadırvanda yüzünüzü yıkayabilirsiniz.
6. Buca Belediyesi Kültür Sanat Merkezi (Pembe Köşk)
Buca Belediyesi Kültür Sanat Merkezi (Pembe Köşk), Dumlupınar Mahallesi Uğur Mumcu Caddesi üstünde yer edinen, Buca’nın en eski köşklerinden birinde hizmet veriyor. Uzun seneler Buca Belediye Binası olarak hizmet veren köşkün orijinal adı Hacı Davut Fargoh Malikanesi.
İçerisinde nikah işlemlerinin yapıldığı bir oda ve toplantı salonu da yer edinen kültür sanat merkezinin bahçesinde de yıl süresince değişik etkinlikler düzenleniyor. Kültür sanat merkezi ile aynı avluda bulunan Boudja Gastro Pub ise leziz menüsüyle aklınızda olsun.
7. Şirinyer Tren İstasyonu
Şirinyer Tren İstasyonu, Buca’nın İnkılap Mahallesi, Şirinyer semtinde yer edinen, TCDD’ye ilişik zamanı bir tren istasyonu. İzmir Alsancak-Eğirdir demiryolu hattı üstünde yer edinen istasyon 30 Ekim 1858’de Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC) tarafınca İzmir-Alsancak – Aydın demiryolu ve şubeleri hattı için Paradiso adıyla inşa edilerek hizmete girdi.
ORC Şirketi, 1935 senesinde TCDD tarafınca satın alınarak feshedilmiş ve firmanın işlettiği hatlar ve tren istasyonları TCDD’ye geçmiş. İstasyonun adı bu zamanda Kızılçullu olarak değiştirilmiş, 1950’lerden sonrasında ise Şirinyer adını almış. 1970 senesinde TCDD tarafınca Alsancak – Cumaovası Taşra Treni hattı için tekrardan inşa edilerek hizmete giren istasyon, 2006 senesinde ise İZBAN projesi kapsamında kapatıldı.
İZBAN projesi kapsamında 2 bin metre uzunluğundaki Şirinyer Demiryolu Tüneli’nin içinde tekrardan inşa edilerek 30 Ağustos 2010’da yeniden hizmete giren istasyon, İZBAN’ın Cumaovası’ndan Menemen’e sefer meydana getiren Merkez Hattı trenlerine hizmet veriyor. Tünel içindeki yeni istasyonun girişi günümüzde kullanılmayan eski istasyona ortalama 150 metre adım atma mesafesinde yer ediniyor.
➤ Eski istasyonun taş binasının çevresindeki banklarda oturarak Şirinyer’deki hareketliliğe şahit olabilirsiniz. Eski istasyonla İZBAN istasyon girişi arasındaki trafiğe kapalı yürüyüş yolunda çay bahçeleri ve büfeler bulunuyor.
8. Sulh Manço Kültür Sokağı
Sulh Manço Kültür Sokağı, zamanı geçmişiyle Buca’nın en etkisinde bırakan duraklarından kabul edilen Dumlupınar Mahallesi’nde yer ediniyor. Buca Belediyesi’nin taşıt trafiğine kapatıp güzel duyu ve doğayla harmanlayarak tekrardan düzenlenmiş olduğu ve meşhur sanatçı Sulh Manço’nun adını taşıyan sokakta sanatçının heykeli, şarkılarının isimlerinin verildiği el emeği tezgahları ve notalarla bezeli yürüyüş yolu bulunuyor.
9. Buca Göç ve Mübadele Anı Evi
Buca Göç ve Mübadele Anı Evi, İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Şehir Arşivi ve Müzesi’ne bağlı, Buca ve İzmir’in tarihinde mühim bir yere haiz olan göç ve mübadele sürecine şahit olabileceğiniz bir durak. Buca Kasaplar Meydanı’nda eski bir Rum evinde yer edinen Buca Göç ve Mübadele Anı Evi’nde, göç olgusuna odaklanan sergiler, dinletiler ile çocuklar için drama eğitimleri düzenleniyor, mevzuyu bilimsel olarak ele alan internasyonal bilimsel toplantı, açık oturum ve söyleşiler ve sözlü tarih emek harcamaları yapılıyor.
Mübadele Anı Evi, mübadeleyi yaşayan Türkiye ve Yunanistan halkları arasındaki dostluk, sevgi ve iş birliğini de geliştirmeyi hedefliyor. Buca Göç ve Mübadele Anı Evi, Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi başta olmak suretiyle Türkiye’ye Balkan ülkelerinden meydana getirilen göçlerin hikâyesini aktarmak ve göçmenlerden kalan kültürel mirası sergilemek için 2017 senesinde faaliyete başlamıştı.
🕑 Göç ve Mübadele Anı Evi hafta içi 08.30-17.30, cumartesi günleri ise 09.00-17.00 saatleri içinde ziyaret edilebiliyor. 💶 Göç ve Mübadele Evi’ni parasız bir halde ziyaret edebilirsiniz.📍 Menderes Mahallesi 106 Sokak (Kasaplar Meydanı Yeraltı Otoparkı yanında)
10. Kızılçullu Su Kemerleri
Kızılçullu Su Kemerleri, doğma gelişme İzmirli olan biri olarak bir türlü görmeye fırsat yaratamadığım fakat o kadar da merak ettiğim bir yerdi. Buca’yı Keşfet etkinliği ile görme şansı bulduğum su kemerleri Buca’nın Konak yönünden girişinde, Şirinyer NATO kampüsünün yanı başlangıcında, Meles Çayı üstünde yer ediniyor.
Geçmişteki adı Paradiso ve Kızılçullu olan Şirinyer’in giriş noktasında, kervanların çadır kurduğu bir yer olan su kemerleri Roma İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş. Akvadük Kemerleri olarak da adlandırılan su kemerlerinin en büyük özelliği ise yapımında tonlarca yumurta akı kullanılmış olması. Yapışkan özelliği yüksek olan yumurta akı yardımıyla Roma su kemerleri Bizans, Selçuklu ve Osmanlı döneminde de ayakta kalmayı başarmış.
Altından Meles Çayı’nın akmış olduğu su kemerlerine Karabağlar Yeşillik Caddesi ile Üçyol’dan gelen Halide Edip Adıvar Caddesinin kesiştiği noktadan ulaşılıyor. Tepe noktadan su kemerleri, Buca ilçesi, Mustafa Kemal Atatürk maskı ve NATO kampüsü görülebiliyor.
➤ Kızılçullu Su Kemerleri’nde temizlik ve çevre düzenlemesi açısından sıkıntılar var. Ümit ederim bir an ilkin çözülür. Arabasız ulaşımın zor bulunduğunu da hatırlatayım.
11. Hasan Ağa Bahçesi
Hasan Ağa Bahçesi, Buca Üçkuyular Meydanı ile Dokuz Eylül Üniversitesi Dokuzçeşmeler Kampüsü içinde uzanan, İzmir’in şehir merkezindeki en geniş yeşil alanlarından biri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesinin yanı başlangıcında yer edinen bahçede çocuk oyun grupları, yürüyüş yolları, ve cıvıl cıvıl yemyeşil bir atmosfer var.
12. Şirinyer Sevgi Yolu (Forbes)
Şirinyer Sevgi Yolu (Forbes Caddesi), ilçenin en tanınan buluşma noktalarından. Şirinyer Seda Pastanesi önünden başlayıp Buca Seyfi Demirsoy Hastanesi yönünde ilerleyen cadde süresince onlarca mağaza, kafe, butik ve pastane bulunuyor. Sevgi Yolu üstünde oturma grupları, akan dereler, havuz ve mini bir amfi tiyatro da var.
13. Çevik Bir Meydanı
Çevik Bir Meydanı, Buca Stadyumu’nun yanı başlangıcında, 2 bin 500 metrekarelik bir alan üstünde konumlandırılan 15 bin kapasiteli merasim alanı. Meydan, Buca içinde birçok noktayı birbirine bağlayan mühim bir kavşak noktası olarak kabul ediliyor. Meydanda bronz Mustafa Kemal Atatürk heykeli yer ediniyor.
Meydan, adını 28 Şubat sürecinde muhafazakâr kesime karşı uygulanan ayrımcı uygulamaların takip edeni için kurulan “Batı Emek harcama Grubu” ile anılan Buca doğumlu Çevik Bir’den alıyor. Bazen meydanın isminin değiştirilmesine yönelik talepler olsa da Çevik Bir Meydanı, eğrisiyle doğrusuyla Buca’nın markalarından biri.
14. Mevlana Heykeli
Mevlana Heykeli, Buca’da niçin olduğu sorusu sıkça dillendirilen heykellerden. Yer seviyesinden 75 metre yüksekliği ile Buca’yı kucaklayan heykel, İzmirli heykeltıraş Eray Okkan tarafınca 7 ay benzer biçimde bir sürede hazırlanmış. 25 ton bakırla kaplı olan heykel geceleri lazer ışıklarıyla aydınlatılatılıyor.
Heykelin yanı başlangıcında yer edinen ve Buca Belediyesinin şirketi Bucamar tarafınca işletilen Neva Kafe’de bir şeyler yiyip içebilirsiniz. Mevlana Tesisleri olarak düzenlenen alanda ney, ebru ve fotoğraf kurslarının verildiği Mevlana Sanat Atölyesinin yanı sıra semazen heykelleri ve Üretici Hanımefendiler Pazarı da yer ediniyor.
15. Mustafa Kemal Atatürk Maskı
Mustafa Kemal Atatürk Maskı, Buca Çaldıran Mahallesi sınırlarında Yeşildere Çevre Yoluna bakan kayalıkları üstünde, püskürtme beton tekniğiyle yapılmış olan 40 metre yüksekliğindeki rölyef bir emek harcama. Değişik branşlardan 15 mühendisin vazife almış olduğu projeye Ege, Dokuz Eylül ve Yıldız Teknik üniversiteleri katkı vermiş. 350 ton çelik profil kullanılarak meydana getirilen rölyefin etrafı naturel kaya görünümüyle etkisinde bırakan bir güzellik taşıyor.
➤ Mustafa Kemal Atatürk Maskı’nın konumlandığı yer Buca ve Konak ilçelerinin kesiştiği, tam altından İZBAN demiryolu hattının geçmiş olduğu, kayalık ve bakımsız bir bölge. Mustafa Kemal Atatürk Maskını Yeşildere Caddesinden hususi araçla ya da Kadifekale’ye çıkarak tam karşıdan görebilirsiniz. Maskın olduğu noktada ihtimaller içinde güvenlik problemlerine karşı dikkatli olmak koşul.
16. Buca Ses İzi Anıtı
Buca Ses İzi Anıtı, Buca Koop Meydanında Mustafa Kemal Atatürk ve Bucalıların ses izlerinden çıkarılan figürlerle oluşturulan 17 metrelik bir anıt. 16 bin 500 metrekarelik alanı kapsayan parkın merkezinde yer edinen anıt, 1900 Bucalının toprak testilere vurarak çıkardığı seslerin kaydedilmesinin arkasından Heykeltraş Ekin Erman’ın bu sesleri dönüştürdüğü figürlerden oluşuyor.
17. Şirinyer Hipodromu
Şirinyer Hipodromu, 23 Eylül 1856’da Türkiye’deki ilk at yarışına ev sahipliği meydana getiren, ülkemizin sembol yapılarından biri. 323 bin metrekarelik geniş bir araziye haiz olan hipodromda 1756 metre kum pist, 1572 metre çim pist, 1345 metrelik antrenman kum pist, 2 tane tribün binası, yarış öncesi kan alma binası, 2 tane panoramik restoran, 2 tane bahçe restoran, 1 tane kır kahvesi, bir tane VIP restoran ve bulunuyor.
31 Mayıs 2007’de Türkiye’de ilk gece koşularına da ev sahipliği meydana getiren Şirinyer Hipodromunda 5 midilli atın yer almış olduğu minik bir midilli parkı da yer ediniyor. Çocuklar bu parktan parasız yararlanıyor. Pandemi sebebiyle ziyarete kapalı olan Şirinyer Hipodromu’nu maalesef hemen hemen ben de görebilmiş değilim.
18. Kaynaklar
Kaynaklar, Buca denildiğinde birçok kişinin aklına ilk gelen doğayla buluşma rotaları içinde. Bilhassa hafta sonları ziyaretçi akınına uğrayan Kaynaklar’da oldukca sayıda kahvaltı mekanı ve kır bahçesi, piknik alanları ve bol miktarda yeşil doku var. Kaynaklar’ın en meşhur noktası ve turların başlangıç noktası ise köy meydanı.
Kaynaklar Köy Meydanı’nda 1071 senesinde dikilen ve günümüze dek ulaşmayı başaran görkemli bir çınar ağacı bulunuyor. 1000 yaşındaki yüce çınar ağacı 30 metre uzunluğunda. Kaynaklar Meydanı’nda çay, kahve ya da soğuk bir şeyler içtikten sonrasında meydanın çevresindeki stantlarda el emeği ürünler, sebze, meyve ve hamurişi yiyeceklerden satın alabilirsiniz.
Kaynaklar ek olarak Türkiye’de en iyi kaya tırmanışı rotasına haiz merkezlerden biri. Bu özelliği ile senenin 12 ayı tırmanış ve tabiat sporları gruplarını ağırlayan Kaynaklar’da her yıl kaya tırmanış şenliği düzenleniyor.
🚌 Kaynaklar’a 177 numaralı Kaynaklar-Adatepe ESHOT otobüslerini kullanarak ulaşabilirsiniz. 🚐 Kaynaklar’a gitmek için Hasanağa Bahçesinin Üçkuyular Meydanına yakın olan tarafınca hareket eden Kaynaklar dolmuşlarını da kullanabilirsiniz.
19. Buca Belediyesi İzcilik ve Tabiat Sporları Merkezi
Buca Belediyesi İzcilik ve Tabiat Sporları Merkezi, Buca’da keşfettiğim ve en etkilendiğim yerlerden biri oldu kesinlikle. Buca Belediyesi tarafınca Kaynaklar 29 Ekim Mahallesinde hizmete oluşturulan tesis izci, kamp ve gençlik kulüplerinin buluşturduğu bir yere dönüşmüş.
Ağaç evi, bungalovları, çadır alanları, hobi bahçeleri, bisiklet onarım alanı, tırmanma duvarı ve görkemli lezzetler sunan Dere Kafesi ile kent stresinden uzaklaşmak için görkemli bir seçenek.
➤ Buca Dere Kafe ve İzcilik ve Tabiat Sporları Merkezine bilhassa hafta sonları yoğunluktan dolayı rezervasyonsuz konuk kabul edilmiyor. Ahşap bungalovlarda konaklamak için ise minimum 8 kişiden oluşan bir grupla rezervasyon yapılması gerekiyor. ☎️ +90 (537) 303 03 04 📍 29 Ekim Mahallesi Gazi Feyzullah Sokak No:2 Kaynaklar, Buca
20. Buca Gölet Tesisleri
Buca Gölet Tesisleri, Buca ismiyle en oldukca özdeşleşen mekanlardan biri aslına bakarsak. 167 bin metrekarelik geniş bir alanda, içinde 300 kişilik Göl Restoran, 600 kişilik Göl Salonu Seyir Cade, mangal alanı, şarküteri, amfi tiyatro, piknik alanı, seyir terasları, oyun parkları, market, mescid ve otoparkın yer almış olduğu Buca Gölet, şehrin sıkıntısından, derdinden uzaklaşmak için Buca’daki en iyi seçeneklerden biri.
30 bin metrekarelik suni göletin içinde gondolla dolaşabilir, ördekleri besleyebilirsiniz. Bir dönem yaşamış olduğu olumsuzlukla isminden söz ettiren Buca Gölet Tesisleri, Buca Belediyesi tarafınca başlatılan yenileme çalışmalarıyla eski ihtişamına kavuşmuş. Buca Gölet Tesisleri Buca Belediye şirketi Bucamar tarafınca işletiliyor.
21. Yedigöller
Yedigöller, Bolu Abant’taki Yedigöller’den esinlenilerek Buca İzkent ile Evka 1’in arasındaki kurumuş dere yatağında inşa edilen suni göletlerden oluşuyor. İzkent ve Evka 1’i birbirine bağlayan 70 metre uzunluğundaki kule köprü, Pir Sultan Abdal ve Yunus Emre heykelleri, dinlenme alanları, şelaleler, seyir terasları ve adım atma yollarıyla Yedigöller bölgede yaşayanlar için bir nefes alma merkezi.
Buca’da yeme-içme mekanları
Gezi ettiğim yerlerde gezilecek görülecek noktalar daima yeme-içme alternatiflerinden mühim oldu benim için. Buca’yı Keşfet etkinliğiyle programda onlarca yeme-içme mekanını ziyaret edince Buca’nın lezzet duraklarından bahsetmemek ayıp olurdu.
En garip geleneksel sokak lezzetlerinden internasyonal mutfak alternatiflerine kadar geniş bir seçeneğin olduğu Buca’da hem damak keyfinize hem de bütçenize uygun alternatifleri kolaylıkla bulabiliyorsunuz.
➤ Boudja Gastro Pub: Buca Belediyesi Kültür Sanat Merkezi olarak kullanılan Pembe Köşk’ün bahçesinde yer edinen Boudja Gastro Pub, Buca’nın yenilikçi konseptli mekanlarından biri. Hususi dekorasyonu, ustalaşmış adların imzasını taşıyan leziz menüsü ve şık atmosferi ile kahvaltı, öğle ya da akşam yemeklerinde tercih edilebilecek bir karnınız aç olmasa bile bir bira ya da soğuk-sıcak içecek molası verebileceğiniz bir mekan.
📌 Boudja Gastro Pub’ın menüsünde ızgara köfteden tavuk şnitzele, pesto soslu makarnadan sebzeli pizzaya, hamburgerden frozen ayrana kadar iştah artıran lezzetler var.📍 Dumlupınar Mah, Uğur Mumcu Cd. No:29, 35400 Buca ☎️ +90 (530) 347 89 61
➤ İkizler Kelle: Buca Fırat Mahallesinde, İZBAN Koşu İstasyonuna oldukça yakın bir konumda. Dışarıdan bakıldığında onlarca et ve et ürününün satışının yapıldığı dükkanın öne çıkan lezzeti ise isminden de anlayacağınız suretiyle kellesi. Dükkanın önündeki cam dolapta yavaş yavaş pişen ve dönerken başınızı döndüren kellerden kilo usülü satın alabiliyorsunuz. Mekanda pandemiden ilkin satın aldığınız ürünleri yiyebileceğiniz bir de bistro masası vardı.
📌 Hayatımda ilk kez kellenin tadına bakma fırsatı yakaladığım İkizler Kelle’de ‘Gözünün yağını yiyelim’ deyişinin ne anlama geldiğini öğrenmiş olmak ise hala üzerimden atamadığım acayip bir his.📍 Fırat Mahallesi, Aydın Hatboyu Cd. No 319, 35380 Buca ☎️ +90 (232) 275 21 22
➤ Buca Tostçusu: Dumlupınar Mahallesinde, minik ve salaş bir dükkanda hizmet veren Buca Tostçusu, toplumsal medyayı en iyi kullanan işletmelerden biri. Gelen misafire verdikleri hizmetle yüz güldüren Buca Tostçusunu işleten İsmail Abi, 16 senedir kendisiyle özdeşleşen leziz tostları hazırlıyor.
📌 Kendi ürettiği salçayla hazırladığı sosu sürdüğü tostu tulum peyniri ve sucukla renklendiren Buca Tostçusunda tosta eşlik etmek için isterseniz ayran isterseniz ise mahalli gazoz çeşitlerinden alabilirsiniz. 📍 Dumlupınar Mahallesi, 83. Sk. No. 41/A, 35400 Buca ☎️ +90 (507) 690 25 25
➤ Atom Kokoreç: Daha evvel asla duymadığım sadece Buca’da birkaç örneği bulunduğunu öğrendiğimde bayağı şaşırdığım garip bir lezzet. Arnavut usülü, salça soslu kokoreç, Buca’nın göçmen nüfusunun günümüze taşımış olduğu değerlerden biri. Buca Üçkuyular Meydanı’na oldukça yakın bir konumda, 40 senedir bu işi meydana getiren Kazım Usta, kara taş fırında evvel pişirdiği kokoreçleri tereyağlı salçalı hususi sosuyla gezici el otomobilinde servis ediyor.
📌 11.00-11.30 benzer biçimde oluşturulan gezici mekan kokoreçin bitişiyle beraber kapanıyor. İdeal ziyaret zamanı 12.00-13.00 arası. (Dumlupınar Mahallesi 221 ile 224 sokağın kesiştiği noktada, balıkçının önünde gezici tezgahta satış yapılıyor 📱 @atom.kokorec.kazimusta
➤ Gevrekçi Okan: Buca’nın en eski taş fırınlarından biri. Mahalle içinde 35 senedir hizmet veren fırının gevreği, boyozu ve poğaçalarının tadına bakmak için bilhassa sabah saatlerinde kuyruk oluşuyor.
📌 Sabah 04.00’te oluşturulan Gevrekçi Okan geç saatlere kadar hizmet veriyor.📍 Özgürlük Mah., 463/5 Sk. 10A, 35370 Buca ☎️ +90 (505) 483 05 47
➤ Bosna Çorbacısı: Buca Kasaplar Meydanının yanı başlangıcında, İtalyan Latin Katolik Kilisesinin de yer almış olduğu 81 sokakta hizmet veren Bosna Çorbacısı Buca’nın her gün onlarca konuk ağırlayan meşhur çorbacılarından biri. İşkembe, kelle paça, ayak paça, karışık ve mercimek benzer biçimde çorba çeşitlerinin servis edilmiş olduğu çorbacı her gün sabah 04.00 ile gece yarısı 02.00’ye kadar açık.
📌 Bosna Çorbacısında mercimek 8, öteki çorbalar ise 12TL. Çorba tutarları oldukça makul.📍 Dumlupınar, 81. Sk. No: 36/B, 35380 Buca ☎️ +90 (532) 287 28 44
➤ Orhan’ın Yeri 1989: Orhan’ın Yeri 1989, Buca’da meyhane ve ocak başı kültürünün en gözde temsilcilerinden biri. Şirinyer’den Gürçeşme yönüne giderken Menderes Caddesi üstünde yolun solunda kalan mekan, mezeleriyle tanınıyor.
Fazlaca büyük bir mekan olmaması sebebiyle ne olursa olsun rezervasyon yaptırarak gitmeniz ihtiyaç duyulan Orhan’ın Yeri’nde isterseniz rakı ve meze, isterseniz kebap ve ızgara çeşitleri ile keyif yapabilirsiniz. Yemeğin üstüne getirilen üstü kaymaklı incir tatlısı ve ayva tatlısı hala aklımda. 📍 Özgürlük, Menderes Cd. No: 337/A, 35270 Buca ☎️ +90 (549) 494 90 01)
➤ Öteyaka Izgara: Erdem Caddesi üstünde, Protestan Baptist Kilisesine adım atma mesafesinde, ince ve uzun bir sokak içinde yer ediniyor. Köfte, ciğer, küşleme benzer biçimde aklınızı başınızdan alacak enfes lezzetler sunan Öteyaka hobilerini işlerine dönüştüren bir aile tarafınca işletiliyor.
Antrikot, mantar biber ve domatesle hazırlanan pamuk, Kemalpaşa tatlısının yenilikçi versiyonu olan tahinli, kaymaklı ve karamel soslu tatlı mayın ne olursa olsun tadına bakılması ihtiyaç duyulan lezzetlerden.
📌 Hafta sonları ve resmi tatillerde kapalı olan Öteyaka, yalnızca öğle servisinde hizmet veriyor. Masa sayısının azca olması, yalnızca öğle saatlerinde hizmet vermesi sebebiyle mekanda yoğunluk oluşabiliyor. Kesinlikle rezervasyon yaptırın. Fiyatlar Buca averajının üstünde fakat işçilik ve lezzet çok önemli.📍 Adatepe Mah, Erdem Cd. No: 68/A, 35400 Buca ☎️ +90 (505) 319 58 69
➤ Teksin Lokantası: Ayşe Hanım ve Şevki Bey’in işletmeciliğini yapmış olduğu Teksin Lokantası, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Fakültesi yakınında. Okulların açık olduğu dönemde talebe ve akademisyenleri ağırlayan lokantanın menüsü daha oldukca zeytinyağlılar ve sulu yiyeceklerden oluşuyor.
📌 İzmir Köfte, tavuk suyuna çorba, kelle paça çorbası, ciğer, kabak tatlısı, kazandibi benzer biçimde seçenekler var.📍 Vali Rahmi Bey Mah, 135. Sk. No:22, 35380 Buca ☎️ +90 (232) 442 53 76
➤ Işık Lokantası: Mehmet Akif Caddesi üstünde eski Şirinyer Tren İstasyonuna adım atma mesafesinde yer edinen Işık Lokantası, Buca’nın en eski lokantalarından biri. Sabahın ilk saatleriyle hizmet vermeye başlamış olan mekanda sulu yiyecek çeşitleri akşam 18.00 benzer biçimde bitiyor. Hareketli konumu sebebiyle gün içinde insan sirkülasyonunun bir fazlaca fazla olduğu lokantada sulu yemekler, zeytinyağlılar ve et yiyecekleri oldukça leziz.
📌 Kalabalıktan dolayı aynı masada birkaç şahıs yiyecek yeme ihtimaliniz olsa da masalar hem tek başına yiyecek isteyenler için hem de pandemi süreci sebebiyle plexiglass ile ayrılmış. 📍 İnkılap Mahallesi, Mehmet Akif Cd. No:19, 35380 ☎️ +90 (232) 487 38 42
➤ Kadayıfçı Saim Usta: Kadayıfçı Saim Usta, Buca’da tatlı bir mola vermek için uğrayabileceğiniz bir durak. Bilhassa künefesiyle tanınan tatlıcıda baklava ve kadayıfın her türlüsünü bulabilirsiniz. Fazlaca sıcakkanlı olan çalışanlar sizi memnun edene kadar bırakmıyorlar.
📌 Isterseniz sipariş ettiğiniz künefenin yapılışını izleyebilir, sıcacık künefenin masaya gelene kadar hangi aşamalardan geçtiğine şahit olabilirsiniz. Ben soğuk baklavasını oldukca beğendim.📍 Özgürlük Mahallesi, Menderes Cd. No: 310-B, 35370 Buca ☎️ +90 (232) 487 76 15
➤ Kızıldeli Şarap: Buca’nın Dumlupınar Mahallesinde, Pembe Köşk’e oldukça yakın bir konumda, zamanı yapılarla bezeli nefis bir sokakta konumlanıyor. Sarmaşıklarla çevrili hoş bir atmosfere haiz olan mekan hem fotoğraflamak hem de yeni lezzetler keşfetmek için uğranması ihtiyaç duyulan yerlerden.
1980’lere kadar 3 şarap fabrikasının yer almış olduğu Buca’da bu köklü geleneği yaşatma hedefiyle yola çıkan Kızıldeli Şarap’ın kurucusu Abidin Bey, günümüzde işlerinin çoğunu kızına devretmiş olsa da mekana ara sıra uğruyor. 10 yıl ilkin satın alıp restore ettikleri iki kattan oluşan geleneksel Buca evinde misafirlerini ağırlayan Kızıldeli Şarap’ın adı ise Bektaşi kültüründen geliyor.
📌 Kızıldeli Şarap Evi’nde tadım yaptıktan sonrasında sokağın öteki ucunda bulunan Pembe Köşk’e uğramayı ihmal etmeyin.📍Dumlupınar Mahallesi, 86 Sokak, 35400 Buca
➤ Caffe Castro: Caffe Castro, Buca’ya gönül veren ve ilçenin marka değerine katkı sunan adlardan kabul edilen Özkan Yorulmazbaş’ın kahve laboratuvarı. Dünyanın değişik bölgelerinden gelen kahve çekirdeklerini öğüten Caffe Castro, daha oldukca online ortamda son tüketiciye ve ağırlıklı olarak da kahve dükkanlarına toptan satış yapıyor.
📌 Caffe Castro’ya Buca’ya kadar gelmişken kahveyle de aranız iyiyse uğrayabilirsiniz.📍 Yaylacık Mahallesi, Başarı Cd. No:77-79/A, 35400 Buca ☎️ +90 (232) 458 58 78
Buca nerede?
Buca’ya iyi mi gidilir?
Buca, İzmir Adnan Menderes Havalimanına 15 km, İzmir’in şehir merkezi olarak kabul edilen Konak (Mustafa Kemal Atatürk) Meydanına ise 7 km uzaklıkta. İzmir Adnan Menderes Havalimanına Türkiye’nin birçok şehrinden direkt tayyare seferleri düzenleniyor. Havalimanından Şirinyer’e İZBAN treni ile geçebilirsiniz.
İzmir’in herhangi bir noktasından Buca’ya toplu ulaşım sistemini kullanarak ulaşmak isteyenlerin belediye otobüsü, İZBAN ve dolmuş seçenekleri bulunuyor. Şirinyer İZBAN İstasyonu’nun çıkışında yer edinen Şirinyer Aktarma Merkezi ise Buca’nın dört bir yanına ulaşım için her gün binlerce kişinin ESHOT otobüslerini kullandığı bir merkez.
Buca’da hizmet veren başlıca ESHOT hatları 🚌
171-304: Tınaztepe-Konak
290: Tınaztepe-Bostanlı İskele
671: Şirinyer-F.Altay
277: Tınaztepe-Otogar
390: Tınaztepe-Bornova Metro
515: Evka 3 Metro-Tınaztepe
490: Üçyol-Tınaztepe
Üstündeki toz perdesi ortadan kaldırıldığında ışıltısını tüm Türkiye’ye kolaylıkla gösterebilecek kadar varlıklı bir yerleşim yeri olan Buca, İzmir’de alışılagelen popüler rotaların dışına çıkmak isteyenler için görkemli bir alternatif.
