Sokakları organik bir arkeoloji sitesini çağrıştıran Selanik’te sıcağa karşın inatla yürüyoruz. Bir şehri tanımanın yürümekle mümkün bulunduğunu, insanını ve kültürünü hissetmenin sokak etkileşimi ile gerçekleşeceği inancını taşıyoruz.
Ege’nin güleryüzlü insanlarıyla dolup taşan cadde ve sokaklar, insanı daha oldukca gezmeye motive ederken, tarihin ve tertipli yerleşim yapısı her solukta bizi kendi ülkemizdeymiş hissini yaşatıyor.
Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk’ün doğduğu ve bugün Türkiye Cumhuriyeti Başkonsolosluğu ile müze olarak kullanılan evden sahile doğru ilerledikçe hafifçe eğim rotamızı çiziyor. Günümüz yol seviyesinin metrelerce altında kalan arkeolojik alanları çevreleyen Yunanlar, zamanı geçmiş dokusuyla kenti bütünleştirmeyi başarmış. Sıra sıra dizilen dükkanlar içinde yürüyen hepimiz alışverişini sürdürürken göz ucuyla koruma altındaki arkeolojik kalıntılara da bakıyor.
Kamara
Selanik’te kentin en mühim buluşma noktalarından önde gelen Kamara (Galerius Kemeri), Roma İmparatorluğu’nun dört büyük liderinden ve Balkan Yarımadası’nın yöneticisi Sezar Galerious’u onurlandırmak için yapılmış. Sezar Galerious 299 senesinde kenti, bölgenin başkenti haline getirmiş olduğu için Selanik tarihinde mühim bir yere haiz.
Roma İmparatorluğu’nun Büyük Galerious Sarayı’nın bir parçası olarak inşa edilen kemer Via Regina’nın kral dairesi ile Rotonda içinde dikey bir halde bağlantı vazifesi görüyormuş.
Günümüzde bir kısmı hala ayakta olan Kamara’nın iki paralel duvarından biri tamamen yok olurken, batı duvarının üçte ikisi ise kentin orta yerinde duruyor.
Kemerin hala ayakta olan duvarlarında bulunan mermer oyma yazıtlarda Galerious’un Perslere karşı kazanılmış olduğu zaferler tasvir edilmiş.
Arkamıza Rotonda ve ihtişamlı kemeri alarak yönümüzü bir kez daha sahile, deniz kıyısına çeviriyoruz. Bugün Selanik’in simgelerinden olan Beyaz Kule’ye yaklaşıyoruz.
Bir grup arkeologun sürdürdüğü kazı çalışmalarını izleyerek ilerlediğimiz yolda Selanik logolu ve simgeli ürünlerin satılmış olduğu hediyelik eşya dükkanlarına da göz gezdiriyoruz.
Tıpkı Türkiye’deki benzer biçimde sokak ortasında ucuz açık parfümleri denettirmeye çalışan ısrar eden satıcıları atlattıktan sonrasında Selanik’in kordonundan Beyaz Kule’ye uzanıyoruz.
Beyaz Kule
Yunanların Lefkos Pirgos söylediği Beyaz Kule Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaptırılmış. Mimarının Mimar Sinan olduğuna dair bazı iddialar olsa da kati bir bilgiye ulaşılamamış bu mevzuda. Osmanlı Devleti döneminde kale, garnizon ve hapishane olarak kullanılan Beyaz Kule’ye bugün hala Beyaz Kule denilmesinin hikayesi oldukça garip.
1912 senesinde Balkan Savaşları’nın sonucu olarak Selanik şehri Osmanlı’dan Yunanistan’a geçince kule simgesel bir vaftiz töreni ile beyaza boyanmış. Senelerce bembeyaz rengiyle dikkat çeken kulenin adı o günden günümüze Beyaz Kule olarak kalmış. Seneler içinde oluşan deformasyon kuleyi eski orijinal rengine döndürmesine karşın isim hala o simgesel yıllara bir gönderme yapıyor.
Evliya Çelebi, deniz kenarındaki Kale-i Esed yada Kalamarya Kulesi’nin Kanuni Sultan Süleyman tarafınca inşa edildiğini, içinde 40 ev, 3 sarnıç, buğday ambarları bulunduğunu bildirip, toplarının sadece Çanakkale’de ve Rodos’ta olanlarla karşılaştırma edilebileceğini yazmış. Bunlar karşıda 8 mil mesafeyi dövebilirmiş. Kulenin 50 arşın (38 m.) uzunluğunda, 5 adım (3 – 3,5 m.) eninde duvarları varmış. Evliya’nın anlattığı bu kulenin etrafı surları ve teferruatı bugün maalesef yok.
Yunan bayrağının dalgalandığı ve deniz kıyısında güneşten kaçanların etraftaki çimlere yayılarak serinlemeye çalmış olduğu Beyaz Kule denizden gelebilecek tehlikelere rağmen sigorta benzer biçimde dimdik ayakta duruyor.
Şehir dokusunun bozulması ve çağdaş binaların set yapmış olduğu sahil şeridinde yalnızlaşan kulenin dibinde dinleniyoruz hepimiz de.
Son olarak restorasyonunu 1985 senesinde gören kule kentin 1988 senesinde UNESCO Dünya Kültür Mirası Sıralaması’ne girmesinde de mühim bir rol oynamış. Günümüzde müze işlevi ile kullanılan kule kalıcı sergisiyle pazartesi hariç her gün ziyarete açık.
Kısa zamanda planlı bir yürüyüşle Selanik’i gezmenin keyfiyle yemeğe doğru yol alırken, rotamızdaki bir kente daha çizik atıyoruz.
