Aysel YÜCEL
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam, otomotivde yaşanmış olan son gelişimleri aktarırken, sektörün gelecek döneme ilişkin hedefl erini deklare etti. Sektörde küresel çapta yaşanmış olan krizin giderek büyüdüğüne dikkat çeken Saydam, mevcut ortamın Türk tedarikçiler için sıçrama yapılabilecek bir fırsat barındırdığını söyledi. Devletin atacağı bazı adımlarla ana sanayideki ihracat kaybının kapanabileceğini korumak için çaba sarfeden tedarikçiler; KOBİ tanımının genişletilmesi, brüt- net ücret farkının OECD düzeyine getirilmesi ve hammadde üstündeki ek vergilerin kaldırılmasını talep ediyor.
Küresel otomotiv sektöründe hammadde krizi sebebiyle yaşanmış olan kayıplar artıyor. Çip teminindeki sıkıntılar devam ederken, magnezyum krizi de tesirini artırıyor. Tedarik zincirinde yaşanmış olan darboğazlar sebebiyle küresel otomotiv sektöründeki kaybın son olarak açıklanan 210 milyar doları da aşabileceği ve 250 milyar dolara erişmesi ihtimaller içinde görülüyor. Albert Saydam, Türkiye’de ise bu rakamın 4 milyar doları bulabileceğini söylemiş oldu. Bunun yüzde 75’inin ana endüstri, yüzde 25’i tedarik endüstri kaynaklı olması planlanıyor. Saydam, “Nisan 2021’de Avrupa vasıta üretimindeki artış tahmini yüzde 12 civarındaydı. Sadece şimdi yüzde 1 bile zor görünüyor” dedi. Bu yıl 17 milyon adete yakın vasıta üretileceği tahmin ediliyor. Bu sayı pandemi öncesi olan 2019 senesinde 21 milyon adeti geçiyordu. Türkiye vasıta üretiminde ise yüzde 3 gelişme öngörülüyor. Saydam, bu rakama ulaşmak mevzusunda da endişeleri bulunduğunu söylemiş oldu. Türkiye’nin üretim adetleri bazında 2022’de 14. sıraya düşmesi planlanıyor. Türkiye şu anda dünyada üretim olarak 13’üncü, pazar olarak da 17’nci sırada.
İhracatta %50 hisse hedefliyorlar
“Küresel otomotiv pazarında ne yazık ki iyi haber yok, her bakımdan asla olmadığı kadar negatif bir ajandayla karşı karşıyayız” diyen Albert Saydam, Almanya başta olmak suretiyle Avrupa tedarik sanayinde iflasların yaşanmaya başladığına dikkat çekerken, yaşanmış olan tüm bu olumsuzluklara karşın Türkiye tedarik sanayisinin önünde mühim fırsatlar olduğuna vurgu yapmış oldu. Ana sanayiye bakılırsa daha avantajlı olduklarını ve ihracattaki kaybı bir halde kapattıklarını ifade eden Saydam, bu sayede Türk tedarik sanayinin toplam otomotiv ihracatından almış olduğu payın arttığını söylemiş oldu. Saydam, “2017’de yüzde 30 olan tedarik endüstri ihracat oranı, 2021’de yüzde 41’e çıktı. 2021’de ve 2022’de de daha da artacak. Bunun aslına bakarsanız organik akışında 42-43’lere çıkacağını öngörüyoruz sadece bu aşamada biz adetleri de artırarak, yüzde 50’lere çıkmayı hedefl iyoruz. 15 bin dolarlık aracın yanında 15 bin dolar da tedarik sanayisinin ihracatı olsun” dedi.
Avrupalı firmaların krizi yönetmekte zorlandığını, enfl asyon ve tedarik belirsizlikle mücadelede tecrübeli olmadıklarını ifade eden Saydam, Türk tedarikçilerin ise bu mevzularda kaslarının kuvvetli bulunduğunu belirtti. Saydam, “Biz onlar benzer biçimde hantal değiliz. Çeviklik, yılmazlık var bizde. Avrupa’da bir otomotiv tedarikçisinin yönetim kurulu, ‘Bu iş bu şekilde olmaz o vakit biz bu işten çekilelim’ diyebiliyor. Türkiye’de otomotiv tedarik endüstri hep bu tür durumlarda bir çıkış yolu bulmuş” dedi.
Türk tedarikçilerin geçmişte olduğu benzer biçimde krizi fırsata çevirerek yurt dışındaki şirketleri de satın alarak büyüyebileceğine işaret eden Saydam, “Sözgelişi Lehman Brothers krizini atlatamayan Alman far üreticisinin kapısında şu anda Türk bayrağı dalgalanıyor. LED far üreticisi ODELO, bu yatırımıyla Türkiye ekonomisine büyük katkı sağlıyor” diye konuştu. Saydam, küresel otomotiv sektöründe zamanı bir kriz yaşanırken, Türkiye’nin ana endüstri ile bu işten sıyrılmasının zor bulunduğunu sadece bu açığın tedarik sanayiye odaklanarak kapanabileceğini belirtti. “Saydam, kanun koyuculardan öncelikli beklentilerini şu şekilde sıraladı:
Sektörün üç talebi var
“3- 4 yıl ilkin hammadde ve ara mamullere ek vergiler konulmuştu. Bu ek vergilerle bahsettiğim oranı çoğaltmak mümkün değil. Öteki taraftan brüt – net ücret farklılıkları bizde OECD averajının yüzde 11 üstünde. Brüt ücret Türkiye’de 100 ise geçen sayı 60, OECD’de bu sayı 70-71. Bu brüt – net yükünü ortadan kaldırmak lazım. Öteki bir talebimiz de KGF mevzusunda. Bu destek sunar KOBİ’lere yönelik. Sadece KOBİ’lerin tanımını gözden geçirmek lazım. Almanya’da örneğin KOBİ’ler 50 milyon Euro, doğrusu 550 milyon TL ciro’ya kadar olan şirketleri kapsıyor. Bizde ise bu sayı 125 milyon TL. Sadece otomotivde meydana getirilen yatırımlar otomotiv tedarik sanayinde yüksek olmak durumda. Buna bakılırsa cirolarımız da değişik. Tüm bu taleplerin hep birlikte irdelenip hayata geçirilmesi lazım.”
“İhracat 15 milyar dolara çıkarabilir”
Geçmiş yıllarda yaşanmış olan küresel krizlerden de Türk tedarikçilerin güçlenerek çıktığını hatırlatan Saydam, “Eğer doğru adımları atarsak Türk otomotiv tedarik sanayinin gene bir sıçrama gerçekleştirmesi mümkün. Toplam otomotiv ihracatında 13. bayağı 10. sıraya yükselebiliriz. Senelik ortalama 11-11,5 milyar dolar ihracatımızı iki yıla kadar 15 milyar dolara çıkabiliriz” dedi.
Elektrifikasyon mevzusunda takvimin devamlı öne çekildiğini vurgulayan Saydam, “2025’lere kadar, takvim çekilmiş durumda. Bundan dolayı firmalarımız, krize karşın yatırım yapıyor. Batarya yatırımları hızlandı. Evvelinde far üreticisi olan firmamız bile şu anda tamamen elektronik kartlar, elektronik dizgi makineleri, tamamen otomotiv elektroniği ve batarya yönetim sistemlerine yönelik yatırımlar yapıyor” dedi.
Kapasite kullanımı azaldı, çalışana izin kullandırılıyor
Albert Saydam, şu anda otomotiv fabrikalarında pandeminin en yoğun yaşandığı döneme benzer bir durumyaşandığına dikkat çekerek, “Üyelerimizde ciddi anlamda, ne yazık ki, kapasite kullanımında düşüklükler var. Bu, söylediğim benzer biçimde neredeyse pandemi dönemindeki negatif tabloyla eşdeğer bir duruma gelmiş vaziyette. İzinleri kullandırıyoruz. Kapasite kullanımımızda ciddi bir azalma var. Fakat yeniden söylediğimiz benzer biçimde, bazı adımlar atılırsa, bilhassa ihracatta bu kayıpların kapatılabileceğini tahmin ediyoruz. Bir taraftan varoluş savaşı verirken, öteki taraftan bu sıçramayı doğuracak bir ortam var” açıklamasını yapmış oldu. Saydam’ın aktardığına bakılırsa, küresel otomotiv sektörü 2022’nin yılının fazlaca daha zor bir yıl olacağı görüşünde aynı fikir. Saydam, “Bir ihtimal otomotiv sanayicileri, dünya liderleri ile 2022’de dünya genelinde bir kriz zirvesi yapmak durumuna gelebilir” dedi.
Magnezyum krizi büyüdü, endüstri birlikleri davet yapmış oldu
Sanayide çipten sonrasında darboğazın yaşandığı hammaddelerden önde gelen magnezyum tedarikinde kriz büyüyor. Avrupa’nın en mühim metal, otomotiv, hammadde endüstri meslek örgütleri Eurofer, ACEA, Eurometaux, industriAll Europe, ECCA, ESTAL, IMA, EUWA, EuroAlliages, CLEPA ve Metals Packaging Europe mevzuyla ilgili ortak açıklamada bulunarak, tehlikeye karşı uyardı. Magnezyum kıtlığı mevzusunda hükümetlerin acil tedbir almaması durumunda Avrupa çapında binlerce işletmenin ve milyonlarca iş gücünün tehdit altında uyarısı yapılmış oldu. Sanayiciler, AB Komisyonu’na ve hükümet temsilcilerine Çinli üreticilerle acil toplantı yapılması çağrısında bulunmuş oldu.
Fosille devam edecek pazarlarda da 3-5 senelik fırsat var
Tedarikçilerin fırsat olarak görmüş olduğu bir öteki alan ise elektrikli vasıta dönüşümünün geç olacağı pazarlarda fosil yakıtlı vasıta ihracatına odaklanmak. Albert Saydam, “TAYSAD olarak elektrikleşmenin geç olacağı coğrafyalara yönelik, bakanlığımıza bir model sunma hazırlığındayız. O coğrafyalar bir taraftan elektrikleşmeyi yaparken bir taraftan da fosil yakıtlı araçlar üretilecek. Türkiye olarak örneğin atak davranıp, oradaki 3-5 yıl sürecek bu fırsattan yararlanabilir. Şu demek oluyor ki zannetmeyin ki orada kalıcı olunacak fakat bir koridor var, o koridoru kullanmamız gerekiyor” açıklamasını yapmış oldu.
